رهبری در تیم های مجازی

یارسان مدیا
10.11.2020

امیر سلیمی:

با وجود آنکە سازمان دمکراتیک یارسان در اروپا تأسیس شده است و بدلیل شرایط سکونت و جغرافیای “یاران رهبری” آن دارای آدرس و مکان ثابت و مشخصی نیست، برنامە ریزی کار و فعالیت سازمانی در سطح “رهبری” در تناسب با شرایط زمانی و مکانی سازماندهی شدە است. “یاران رهبری”، در کنار استفادە از پلاتفورم‌های مجازی، برای تحکیم روابط “رهبری” با دیگر ارگان‌های تشکیلاتی سازمان هر سال چند بار در کشورهای مختلف با همکاری کمیتەهای کشوری سازمان، با راە اندازی و برگزاری جلسات و سمینار “یاران” سازمان را از تازەترین تحولات و شرایط درون تشکیلاتی، شرایط سیاسی در درون جامعە و دیگر مسائل مربوطە آگاە می‌ساخت. با شیوع کووید-١٩ تماس فیزیکی-حضوری در تمام سطوح تشکیلاتی سازمان بە پایین‌ترین سطح خود رسید.
بە دلیل موقعیت شغلی فرصتی برایم بوجود آمد کە در دانشگاە “Metropolitan” اسلو در رشتە مدیریت با سلسلە مقالات تحقیقی در مورد مدیریت سازمان و تیم‌های سازمانی بە شیوەی مجازی مطالعاتی داشتە باشم. در طول و زمان مطالعاتم نقاط مشترک زیادی بین شرایط سازمان دمکراتیک یارسان و چگونگی مدیریت و رهبری آن با مضمون چنین تحقیقاتی یافتم. با وجود آنکە بیشتر این تحقیقات در مورد ادارات دولتی، سازمان‌های بین المللی و یا شرکت‌های بزرگ است، اما می‌توان جوانب و نمونەهایی از آنها را بە سازمان دمکراتیک یارسان تعمیم داد. منبع اصلی و اساسی این نوشتە مقالە Chenwei Liao تحت عنوان: A multilevel perspective:Leadership in virtual teams است. من نیز همان عنوان را برای این نوشتە برگزیدەام. Leadership و Team را می‌توان مترادف یاران ” شورای مرکزی، هیات اجرائی و ریاست مشترک و کمیسیون‌ها و کمیته‌های کشوری” دانست.

درک رهبری یا مدیریت از عملکرد در تیم‌های مجازی بسیار دارای اهمیت است، زیرا سازمان‌ها به طور فزاینده‌ای از تیم‌های پراکنده برای کار خود استفاده می‌کنند.
تقریباً هر تیم دارای برخی عناصر است که اجازه می‌دهد تا حدودی مجازی در نظر گرفته شود. تمام مزایای تیم‌های مجازی بر این فرض است که آنها به خوبی مدیریت شده‌اند. این بدان معنی است که اثربخشی رهبری نقش مهمی در موفقیت تیم‌های مجازی دارد.
محققان اتفاق نظر دارند که هدایت تیم‌های مجازی دشوارتر از تیم‌های حضوری سنتی است. توسعه روابط در یک تیم سنتی می‌تواند ارگانیک و طبیعی باشد، در حالی‌که در یک تیم مجازی، رهبران ممکن است نیاز به هدایت فعالانه روند ایجاد روابط داشته باشند. انتظار می‌رود رهبران مجازی وقت و تلاش بیشتری برای کمک به هماهنگی کارهای تیم مجازی، ایجاد روابط بین اعضای دور شدە از هم از نظر مکانی و تسهیل روندهای تیم سرمایه گذاری کنند.
ما درباره تأثیر رهبری در اثربخشی تیم مجازی بسیار کم می‌دانیم و سوالات زیادی وجود دارد که باید پاسخ داده شوند.
مانند:
• آیا فرایندهایی تیمی وجود دارد که منحصر به یک زمینه مجازی باشد؟
• فرآیندهای تیم سنتی چگونه بر نتایج کار تیم تحت رهبری مجازی تأثیر می‌گذارند؟
• برخی از رفتارهای رهبر چیست که می‌تواند توسعه چنین فرآیندهایی را تسهیل بخشد و همچنین اثربخشی تیم مجازی را افزایش دهد؟
• رفتارهای رهبر چگونه بر شناخت، عاطفه و انگیزه کارکنان تأثیر می‌گذارد؟
• آیا اگر کارمندان در کنار هم قرار نگیرند، فرایندهای تیمی را درک و تجربه می‌کنند؟
• عملکرد فردی براساس رهبری مجازی متفاوت چگونه متفاوت است؟
ارائه پاسخ به این سوالات یک چشم انداز چند سطحی را الزامی می‌کند، زیرا متغیرهایی را در سطح تیمی و فردی، همچنین در سطح روابط متقاطع شامل می‌شود.
با توجه به اینکه ادبیات موجود در ارائه درک جامعی از رهبری در تیم‌های مجازی محدود و پراکنده هست، ضروری است که ما یک چارچوب نظری داشته باشیم که به طور سیستماتیک نحوه عملکرد رهبری در سطوح مختلف در تیم‌های مجازی را بررسی کند. این مقاله در صدد رفع شکاف توصیف شده در ادبیات فعلی است. هدف آن ارتقاء درک رهبری موثر در تیم‌های مجازی است.
برای انجام این کار “لیائو” سه نکته اصلی در مقاله دارد:
1. افزایش آگاهی محققان تیم مجازی از اهمیت یک رویکرد چند سطحی.
2. ارائه مدلی از رهبری در تیم‌های مجازی که چندین سطح را تحت تأثیر قرار می‌دهد، که در آن رهبران می‌توانند تیم‌ها را تحت تأثیر قرار دهند، تاثیرات سطح مقطعی و متغیرهای خاص توسط چنین تیمهایی.
3. ارائه گزاره‌های نظری، کلی که رهنمودهای پژوهشی آینده را نشان می‌دهد.

“روش و طرح تحقیق”
هنوز تحقیقات زیادی در مورد این موضوع انجام نشده است، اما معدود مطالعاتی که در محیط آزمایشگاه انجام گرفتە که با استفاده از نمونه‌های دانشجویی انجام شده است. طراحی آزمایشگاه در تصرف پیچیدگی ناکافی است و علی‌رغم مزیت‌های آن برای کنترل متغیرهای کلیدی و ایجاد استنباط معتبر، برای برخی از مسائل مربوطە اعتبار را دارد.
در مطالعه و تحقیق در آینده درباره موضوع رهبری در تیم‌های مجازی، توصیه می‌شود که از طرح‌های تحقیقاتی میدانی استفاده شود. مانند طرح‌های چندسطحی با جمع آوری داده‌های طولی (Longitudinal data) برای آزمایش مدل‌های میان سطحی و چند سطحی، توصیه می‌شود.
در تحقیقات رهبری تیم مجازی فعلی، موارد خلاء‌های مختلفی پیدا خواهد شد که شامل روابط مهمی است، که در چندین سطح در تیم‌های مجازی دست کم گرفتە می‌شوند.
این مقاله به اهمیت استفاده از لنزهای چند سطحی در مطالعه رهبری تیم مجازی اشاره می‌کند. بدون دیدگاه چند سطحی، ما قادر به بررسی چگونگی تسهیل رهبر برای پیشرفت فرایندهای تیمی و حالت‌های ظهور (در سطح تیمی) در تأثیرگذاری بر تجربه فردی (در سطح فردی) در تیم مجازی نیستیم.
اینکه چگونه ویژگی‌های تیم ممکن است واکنش‌های یکی از اعضای تیم به رفتار رهبری مجازی را تغییر دهد، تا این تاریخ نیز سوالی است که بی‌پاسخ ماندە است و منوط به روی آوردن به یک چارچوب چند سطحی است.

شکاف‌های مشخص شده در این مقاله که نشانگر دانش محدود ما در مورد چگونگی رفتار رهبران در رهبری مجازی است:
• چگونه رهبری بر روندها و نتایج درون تیم‌های مجازی تأثیر می‌گذارد.
• چگونه رهبری بر نگرش و رفتارهای فردی اعضای تیم‌های مجازی تأثیر می‌گذارد.
• چگونه رهبری بر فرآیندهای تأثیرگذار در روابطی که شامل چندین سطح هستند تأثیر می‌گذارد.

دلیل چنین محدودیتی فقدان چارچوبی نظری است، که این نوع تحقیق را رهنمود کند. تحقیقات در مورد جنبه‌های مختلف رفتار رهبری به طور سنتی در دو چارچوب رهبری وظیفه محور و رابطه محور تقسیم شده است. این رفتارها می‌تواند متوجه کل تیم مجازی یا افراد درون تیم باشد، امری کە بستگی بە تمرکز روی یکی از آنها دارد. برای درک بیشتر در مورد این موضوع، مقاله پیشنهاد می‌کند که هنگام انجام تحقیقات جدید در مورد تیم‌های مجازی، تمرکز خود را به آنچه “مدل ذهنی مشترک” نامیده می‌شود، گسترش دهیم.

اساساً مدل‌های ذهنی عبارتند از: “مکانیزمی که به وسیله آن انسان توصیف هدف و شکل سیستم، توضیحات عملکرد سیستم و حالت‌های مشاهده شده سیستم و پیش‌بینی وضعیت‌های آینده سیستم را ایجاد می‌کند”. مشابه سایر سلسله‌ها در سطح تیم، ممکن است مدل‌های ذهنی اعضای درون یک تیم به منظور پاسخگویی موثر به شرایط و شرایط تیمی گروه برای همە مشترک باشد. خصوصاً در یک تیم مجازی که ارتباطات از محیطی رو در رو دشوارتر است، داشتن توانایی شناخت و به خاطر سپردن روابط بین اعضا و پیش‌بینی اینکه چه اطلاعات و منابع لازم برای عملکرد بهینه تیم ضروری است، امری حیاتی است. مدل‌های ذهنی مشترک چنین حالت‌های ظهوری هستند، که ارتباط بین افراد مستقر در مکان‌های مختلف جغرافیایی را تسهیل می‌بخشند و توانایی جمعی را در ساختار دانش آنها درباره وظایف و تیم‌ها افزایش می‌دهند.

: طبق گفته‌های Cannon-Bowers ( و همکاران 2013) چهار نوع مدل ذهنی مشترک وجود دارد که معمول است.
1. فناوری/تجهیزات: دانش مشترک درباره فناوری و تجهیزاتی که اعضای تیم با آنها در تعامل هستند.
2. شغل/وظیفه: اطلاعات مشترک درباره چگونگی تکمیل مشاغل و وظایف در یک محیط خاص.
3. تعامل تیمی: دانش مشترک در مورد نحوه تعامل اعضای تیم.
4. تیم: درک مشترک دانش، مهارت‌ها، توانایی‌ها و سایر ویژگی‌های اعضای تیم.
رهبران نقش مهمی در تسهیل شکل‌گیری مدل‌های ذهنی مشترک در تیم‌های مجازی دارند. چنین عملکرد رهبری به ویژه در یک فضای مجازی بسیار حیاتی است، زیرا مدل‌های ذهنی مشترک در مورد وظیفه و تیم متفاوت از مدل‌های تیم رو در رو است.

“جنبه‌های مرکزی”
تعریف مفاهیم و نشان دادن نکات برجسته (با رجوع بە مدل).
تیم‌های مجازی از دهه 1990 مورد تحقیق قرار گرفته‌اند.
تعاریف مختلفی از تیم مجازی ارائه شده است. تیم‌های مجازی متشکل از افرادی است کە با درجات مختلفی از وابستگی و مسئولیت مشترک برای دستیابی به نیازهای تولیدی خاص و برآورده ساختن اهداف نیازهای خود با یکدیگر در تعامل هستند. افراد تیم برای پیشبرد کارهای خود مستقل از وابستگی خاص جغرافیایی هستند و می‌توانند در مکان‌های مختلف در سطح محلی، ملی و بین المللی روابط و مناسبات کاری با همدیگر را گسترش دهند. تیم رو در رو کار نمی‌کند. افراد با هم رو در رو تعامل ندارند. آنها به راه حل‌های دیجیتالی وابستگی دارند، تا بتوانند برای اداره انجام وظایف کاری خود ارتباط برقرار کنند و با استفادە از این ابزار با هم تعامل و همکاری می‌کنند.

تیم مجازی چیست و چرا چشم انداز چند سطحی مهم است؟
مدیر، رهبر یا رئیس از طریق نشست‌های تخصصی و یا از طریق فراخوان یا یافتن فعالیت‌های اجتماعی به صورت دیجیتالی، هم در سطح فردی (خصوصی و شخصی) و هم در سطح تیم، نتایج کار تیم را پیگیری و مدیریت می‌کند. این می‌تواند روابط اجتماعی-عاطفی را تقویت کند. هنگامی‌که کار یکی یا چند تن از افراد تیم در طول کنفرانس‌های دیجیتالی و در انظار عمومی سازمان

یا نهاد از طرف تیمی دیگر مورد شک قرار گیرد حمایت مدیر، رهبر یا رئیس از آنها مهم است. از طریق این نوع تماس، هماهنگی و پیگیری، پیشرفت حرفه‌ای، اولویت بندی وظایف کاری، توزیع وظایف کاری، چالش‌های شغلی به ویژه منابع فنی، منابع حرفه‌ای و کارکنان، همکاری و همکاری در تیم، می‌توان الزامات تولید را طراحی و برنامه‌ریزی کرد.
این می‌تواند به کارایی، همچنین حفظ یک محیط کار و فعالیت مجازی مناسب منجر شود. مدیر، رهبر یا رئیس مسئولیت سازمانی دارد، از اینکە اطمینان حاصل کند کە اعضاء از یک محیط کاری کاملاً ایمن، بدون در نظر گرفتن محل کار، برخوردار هستند. با داشتن تعداد زیادی از نیروی کار در دور دست، مدیران باید راه‌های دیگری را برای ایجاد انگیزه و پیگیری همه به روش خوب پیدا کنند، کە در حد امکان بهتر است از زمانی باشد کە افراد روزانه در یک محل کار فیزیکی با هم ملاقات می‌کنند.

مسئولیت مدیریتی/رهبری همچنین به معنای اطمینان از این است کە اعضای تیم بین کار و اوقات فراغت تمایز قائل شوند و فراتر از چارچوب تعیین شده در قانون محیط کار، اساسنامە سازمان و قراردادهای کاری کار نکنند. برای مدیر مهم است که اطمینان حاصل کند هیچ کارمندی، به ویژه افراد درونگرا، زیر رادار نروند. این می‌تواند منجر به اضطراب، تنهایی و درماندگی شود و کیفیت کار و انجام وظایف را پایین آورد. بسیار مهم است که مدیر/رهبر مکالمه تصویری مکرر و تماس تلفنی با اعضاء تیم داشته باشد. آنها باید از نظر حرفه‌ای و اجتماعی پیگیری شوند تا اینکە رابطه‌ی آنها با همدیگر و سازمان حفظ شود.

“ویژگی‌های تیم‌های مجازی”
به دلیل عوامل مختلف، تیم‌های مجازی از کار یا شغل رو در رو امروز جذابیت بیشتری خواهند داشت. صرفه جویی در هزینه، انعطاف پذیری و استفاده از تخصص فارغ از مکان، برخی از دلایل این امر است.
این نوع شغل همچنین می‌تواند در طول بحران‌های طبیعی یا انسانی دوام بیاورد. 19-Covid آزمایشی بود که در آن ضرورت و تأثیر تیم‌های مجازی نشان داد که جامعه می‌تواند تا حد زیادی بە کار فعالیت‌های خود در سطوح مختلف بدون توقف ادامە دهد.

“سهم این مقالە در تحقیات آیندە”
این مقاله‌ی تحقیقاتی توسط لیائو به دو نتیجه منجر می‌شود:
اولاً، یک مدل مقدماتی از یک چارچوب چندسطحی برای توصیف تأثیرات رهبری مجازی بر فرایندها و نتایج در دو سطح فردی و تیمی. ثانیاً، یک‌سری پیشنهادها که می‌تواند به عنوان نقطه شروع تحقیقات بیشتر در مورد جنبه‌های مختلف رهبر تیم مجازی شود.
در مدل موضوعات مختلفی را که قبلاً در این متن گذرانده‌ایم، تشخیص خواهید داد: رفتار رهبر وظیفه محور و رابطه محور، اعتماد، درگیری‌های تیمی، تبادل روابط و انگیزه.
وقتی صحبت از گزاره‌ها می‌شود، آنها فوق‌العاده خاص هستند. بنابراین ما نمی‌خواهیم جزئیات زیادی را بیان کنیم. اما می‌توانیم ذکر کنیم که پنج مورد اول مربوط به فرایندهای تیمی است، چهار مورد بعدی مربوط به فرایندهای فردی است و سه مورد آخر مربوط به وظایف، پیچیدگی وظایف و سطح مجازی بودن است.
ما هر دو مدل و گزاره‌ها را راهنما و سهمی برای کارهای نظری می‌نامیم. دلیل این امر این است که هدف آنها پیشرفت بیشتر نظری حوزه تحقیق و پیشبرد نظریه‌های مربوط به رهبری تیم مجازی است.

“مفهوم عملی”
مفهوم عملی تحقیق انجام شده در این مقاله در نهایت دستیابی به درک بهتر و گسترده‌تری از رهبری تیم مجازی است. من در نهایت از این عبارت استفاده می‌کنم، زیرا گزاره‌های لیائوس نه به عنوان خود نتیجه، بلکه به عنوان پایه‌ای برای تحقیقات بیشتر است.
همه ما معتقد هستیم که در آینده به طور فزاینده‌ای از تیم‌های مجازی استفاده خواهد شد. 19-Covid ارزش کار در خانه را به ما نشان داده است و هرچه تعداد تیم مجازی در سازمان‌ها، نهادها و شرکت‌ها بیشتر می‌شوند، این سوال که چگونه می‌توان تیم‌های مجازی را هدایت کرد، حیاتی می‌شود.

“نتیجه‌گیری”
رهبری تیمی خوب باعث افزایش رضایت، کارایی و همکاری در بین کارمندان، همکاران یا اعضاء می‌شود و دستیابی به این امر در تیم‌های مجازی نیز کاملاً ممکن است. اما رهبران تیم‌های مجازی باید توجه داشته باشند که مدیریت این تیم‌ها همانند مدیریت تیم‌های رو در رو سنتی نیست. چارچوب چند سطحی لیائو سعی در توصیف تأثیرات رهبری مجازی بر فرایندها و نتایج در دو سطح فردی و تیمی دارد و از این طریق درک بیشتری از پیچیدگی رهبری تیم مجازی و چالش‌های جدید پیش رو را به ما می‌دهد.
تیم‌های مجازی وجود دارند زیرا منجر به افزایش انعطاف پذیری می‌شوند، که امروزه بسیاری از کارمندان جوان در سرتاسر جهان از اینکە بە ساختار ذهنیت شغلی/حرفەای بدون مرز پیوند می‌خورند، قدردانی می‌کنند. اگر تیم‌های مجازی بسیار موفق عمل کنند، ممکن است در واقع آنچه را که ما به عنوان یک کار کلاسیک تجاری تصور می‌کنیم، تغییر شکل دهند یا اینکە آنها را از کانال و طرق ابزار دیجیتالی مدرنیزە کرد.

منبع

Leadership in virtual teams: A multilevel perspective

Liao, Chenwei

Tidsskrifttittel:

Human Resource Management Review

ISSN: 1053-4822,  Utgivelsesår: 2017- Bind/volum: 27 Hefte: 4 Startside: 648 Siste side: 659

DOI: 10.1016/j.hrmr.2016.12.010

امیر سلیمی

09.11.2020

[wpforms id=”4110″ title=”true”]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بازدیدها: 152