Home / پانل آزاد / انقلاب (1357) ایران از منظر تاریخی

انقلاب (1357) ایران از منظر تاریخی

یارسان میدیا
٠٣\٠٣\٢٠١٩

منوچهر عزیزی:
ازمنظر جامعە شناسی، تاریخی، سیاسی و با اتکاە بە تئوریهای در این زمینە تلاش می شود تا تعریفی از انقلاب ارائە دادە شود. لازم بە ذکر است کە انقلاب از تعاریف متفاوتی برخوردار است و هنوز بر سر تعریف مشخصی ازاین مقولە یک اتفاق نظر علمی و جامعەشناسی وجود ندارد.

منوچهر عزیزی عضو کمیتە مرکزی سازمان دمکراتیک یارسان

در ادامەی این بحث سعی میشود تا وقوع انقلاب (1357) را بررسی و بە مواردی از عوامل و علل انقلاب (1357) از منظر تاریخی اشارەای داشتە باشیم.

در طول چهل سال گذشتە بسیاری دربارە انقلاب (1357) نوشتەاند و گزارش و تحلیلهای در زمینەهای مختلف این انقلاب دادەاند، اما هنوز بسیاری از نویسندگان و مخصوصا طرفداران نظام پادشاهی در ایران از عوامل توطئه و دخالت خارجی سخن میگویند. باتوجە بە دخالتهای خارجیها از بە پیروزی رساندن انقلاب، نباید موقعییت تاریخی و آمادەگی زمینەی انقلاب کم اهمیت جلوە داد.

از همین گوشە نگاە من بر آنم تا وقوع انقلاب را با تشریح مختصری از رویدادهای تاریخی در زمان خاندان پهلوی و مخصوصا در زمان محمدرضا شاه پهلوی بە سئوالات زیر پاسخ دهم:

  1. عملکرد نظام پادشاهی و خاندان پهلوی در وقوع انقلاب بود؟
    2. تاثیر تحولات منطقه ای و جهانی در وقوع انقلاب؟
    3. نقش روشنفکران دینی و چپگرا در وقوع انقلاب؟

عوامل خارجی در وقوع انقلاب و چرا انقلاب اسلامی؟

عوامل انقلاب در ایران
همەای انقلابها مشترکاتی باهم دارند کە نباید نادیدە گرفت. هیچ انقلابی یک روزە و بدون پیشینەی تاریخی، اجتماعی و سیاسی تابحال رخ ندادە است. بعد از چهل سال از انقلاب (1357) در ایران هنوز این پرسش مطرح بوده است که چرا در ایران در سال (1357) انقلاب شد؟

البتە کم نیستند کە در این رابطە قلمفرسایی، تحلیل و سعی در واکاوی انقلاب (1357) ایران کردەاند. از کسی هم پنهان نیست کە اکنون بعد از چهل سال از وقوع انقلاب ایران هنوز نقاط تاریکی در مورد چگونگی وقوع آن در اذهان محققین و افکار عمومی باقی ماندە است.

معمولا در محافلی کە پژوهشی مستقل و بدون وابستە، کە بیشتر در جهان مدرن غرب وجود دارد، خودسانسوری در کار تحقیق روی نمی دهد و همەی جوانب رخداد تاریخی مورد تدقیق و تفحص علمی قرار میگیرد. در این جوامع سعی برآن میشود از منظرهای گوناگون هر پدیدە و رویدادی مورد مطالعە قرار گیرد تا بە دلایل و عوامل تعیین کنندە پی برد. یکی از این عوامل بسیار مهم و تعیین کنندە، گذشتە و زمینەهای فراهم آمدە از قبل میباشد. از اینرو است کە علل و عوامل تاریخی در وقوع انقلاب (1357) بسیار تأیین کنندە و مهم بشمار میروند.

با نگاهی گذرا به رویدادهای ایران در یک سده گذشته و سیاستهای بین المللی بعد از جنگ جهانی دوم و نگرشی بر جامعه ایران از لحاظ بافت اجتماعی، طبقاتی، مذهبی و گرایشات سیاسی و عقیدتی میتوان به تعدادی از علل و عوامل پیدا و پنهان وقوع انقلاب (1357) ایران دست یافت.

انقلاب ایران بدون هیچ شک و گمانی تاثیرات خود را بر سیاست جهانی برجای گذاشت و بسیاری از معادلات و تعاملات منطقه ای و جهانی را دگرگون ساخت که برخاسته از جایگاه استراتژیک سیاسی، نظامی و موقعیت ژئوستراتژیک و ژئوپولتیک ایران بوده است.

شخصیت و عملکرد سیاسی محمد رضا شاه که از تاثیرات بسزائی در جهت دهی به سیاستهای اجتماعی و نظامی ایران برخوردار بوده است، بایستی مورد توجه و تحلیل قرار گیرد.

عوامل عمدە و مهم انقلاب (1357) ایران از منظر جامعەشناسی، تاریخی و سیاسی میتوان چنین دستەبندی کرد:

جهان دو قطبی و شرایط منطقه ای و تاثیرات آن بر نظام سیاسی ایران

شرایط داخلی ایران و سیر تاریخی رویدادها

شخصیت محمدرضا شاه

فضای روشنفکری

بدون تردید بسیاری از نویسندەگان، تحلیگران و تاریخدانان ایرانی و خارجی در اینبارە نوشتەاند و در رابطە با انقلاب ایران بە تفصیل بحث و تحلیلهای گوناگونی ارائە دادەاند. اما نویسنده این نوشتار سعی در روشن نمودن بعد دیگری از ابعاد انقلاب میکند که بگمان نویسنده کمتر مورد توجه واقع شده است.

جهان دو قطبی و شرایط منطقه ای و تاثیرات آن بر نظام سیاسی ایران

جبهە سوسیالیزم و کاپیتالیزم بە رهبری اتحاد جماهیر شوروی سابق و آمریکا جهان را بە دو قطب متخاصم تبدیل کردە بود، کە جنگ سرد حاصل از آن بود. دو قطبی بودن جهان و جنگ سرد شاید از عوامل عمدە تغییر و تحولات و ثبات سیاسی در جهان در سده بیستم بوده است. بی شک تاثیرات و تبعات و سیاستهای اتخاذی این نظام بین المللی کشور و حکومت ایران را تحت الشعاع خود قرار داده بود. ایران از موقعیت استراتژیک از لحاظ جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی در خاورمیانه برخوردار است. بهمین خاطر ایران از اهمیت خارق العاده ای در نظام بین الملل برخوردار بوده و هست. از همین زاویە شاید بتوان به رویدادهای در تثبیت و حمایت از نظام پادشاهی ایران و یا جایگزین کردن آن با یک نظام انقلابی دیگر اشاره نمود.
هم مرز بودن ایران با نظام کمونیستی شوروی و موقعیت ایران در انتقال نفت از حوزه خلیج فارس از نکات قابل اهمیتی در مسئله جغرافیای سیاسی و نظامی ایران محسوب می شد. تاثیرات تفکرات چپ نشأت گرفته از نظام کمونیستی شوروی و تلاش شوروی برای تسلط بر آبهای آزاد در حوزه دریایی خاورمیانه هراسی را در جبهه جهانی مقابل کمونیسم شوروی ایجاد نموده بود. نظام پادشاهی ایران در جبهه مقابل تفکرات سیاسی و اقتصادی کمونیسم قرار داشت. تفکرات چپ و جنبشهای حاصله از این تفکرات و حزب توده برای همسان سازی ساختار سیاسی کشور با همسایه شمالی در تلاش بود باعث شدە بود کە محمدرضا شاه هراس و ترس ویژه ای از عملکرد و گسترش جریانات چپ داشت. بهمین دلیل محمدرضا شاە در مقابله با نفوذ و پایگاە اجتماعی و سیاسی اردوگاە چپ طیف روحانیت را در جایگاه اولویت قرار دادە بود.

بعد از اشغال ایران از سوی متفقین محمدرضا شاه در سال (1941) بە جانشینی پدرش رضا شاە منصوب شد. محمد رضا شاە در سالهای اول پادشاهیش از قدرت چندانی در رهبری کشور برخوردار نبود. در این دورە کە حدود هفت سال اول سلطنت محمدرضا شاه بود، فضای سیاسی نسبتاً بازی وجود داشت. این فضای نسبتا آزاد کە حاصل موقعیت شاە و اشغال کشور بود، زیاد طول نکشید. بعد از جنگ جهانی دوم و شروع جنگ سرد، محمدرضا شاه دست به اقتدار حکومت خود زد که در اولین اقدام جمهوری خودمختار آذربایجان و کردستان را با حمله نظامی سرکوب کرد کە منجر بە هم پاشیدن این دو جمهوری شد.

نفوذ احزاب چپ در ایران باعث شد که شاه با هراس به اتخاذ سیاستهای سرکوبگرانە ای در ایران بپردازد و در همین زمان از جنگ سرد بود که حکومت پهلوی با مبارزە گروه های ملی و احزاب چپ مواجه گردید که منجر به تشکیل دولت دکتر محمد مصدق شد.اما بعد از ملی کردن نفت در 28 مرداد 1332 کابینه مصدق با حمایت انگلیس و آمریکا با کودتا مواجه شد و محمدرضا شاە بە ایران بازگشت. بسیاری بر این باورند کە کودتای 28 مرداد 1332 ارتباط بسیار وسیعی با انقلاب سال (1357) داشت. کودتای 28 مرداد يک ذهنيتی را در ميان تمام اقشار سياسی ايران بوجود آورد که آمريکا و انگلیس را در جبهە دشمن مردم ایران قرار دهند. بر کسی هم پنهان نیست کە حکومت محمد رضا شاە بعد از کودتا یک حالت استبدادی به خودش گرفتە بود و فاصله خودش را با مردم زياد کرد بود.در واقع میتوان گفت کە اين روحيه‌ای که در آستانه انقلاب بهمن شکل گرفت محصول همان روحيه‌ای است که در کودتای 28 مرداد 1332 در ميان اقشار مختلف مردم شکل گرفت.

در سال (1958) عبدالکریم قاسم در عراق کودتا کرد و حکومتی متمایل به شوروی را تشکیل داد که معادلات منطقه را به هم زد و باعث گردید که ایران بیشتر مورد توجه غرب قرار گیرد.

اما گسترش جریانات چپ شاه و کشورهای غربی را نگران کرده بود. گسترش جریانات چپ در ایران باعث شد که شاه به سوی روحانیون روی بیاورد. شاە کە تحت فشار گسترش و نفوذ جریانات چپ قرار داشت دست بە اصلاحات اقتصادی ـ اجتماعی داد کە از آن بعنوان انقلاب سفید یا انقلاب شاه و مردم یاد کرد.

آمریکا در جنگ ویتنام خستە و شوروی باعث شکست تلاشهای نظامی آمریکا در ویتنام بود. در سال (1978) با کمک شوروی کودتا کمونیستی در افغانستان در همسایگی ایران روی دهد.
ایران در آغاز دهه (1970) و افزایش بی سابقه بهای نفت بگونه ای بی سابقه به خرید جدیدترین وگرانترین تولیدات نظامی از کشورهای مختلف پرداخت. افزایش بهای نفت و رویکرد بین المللی محمدرضا شاه و بی اعتمادی در برابر آمریکا و گسترش نفوذ کمونیسم در خاورمیانه و حکومت کمونیستی در افغانستان دست در دست هم داده بود که دیدگاه ها و رویکردها در قبال حکومت محمدڕضا شاە در ایران تغییر یابد.

شرایط داخلی ایران و سیر تاریخی رویدادها

از سال (1320) بعد از اشغال ایران توسط بریتانیا و شوروی، رضا شاه را مجبور بە استعفا شد و محمد رضا شاە جایگزین پدر گردید. محمدرضا شاە تا انقلاب (1357) پادشاە ایران بود. در دوران محمدرضا شاە رویدادها و اصلاحات مؤثری رخ داد.مهمترین این رویدادها میتوان موارد زیر باشد:
ملی گرایی در ایران، مخصوصاً در میان کورد و آذری
2. تشکیل حکومت دکتر محمد مصدق، ملی شدن نفت و کودتای 28 مرداد 1332
3. انقلاب سفید یا انقلاب شاه و مردم
4. افزایش قیمت نفت و رکود اقتصادی

فضای روشنفکری در ایران

  1. ملی گرایی در ایران، مخصوصاً در میان کورد و آذری
    سرکوب و اختناق در زمان رضا شاه در ایران به حدی رسیدە بود کە مردم از حکومت رضا شاە بیزار شدە بودند. هویت خواهی و ملی گرایی آذریها و کوردها منجر بە تاسیس جمهوریهای آذربایجان و کردستان ،کە از حمایت نیروهای شوروری برخوردار بودند، شد.

در سالهای 1320 تا 1332 ملی گرایی و تفکرات پان ایرانیستی به رهبری دکتر محمد مصدق توانسته بود به حکومت برسد ونفت ایران را ملی نماید.

  1. تشکیل حکومت دکتر محمد مصدق، ملی شدن نفت و کودتای 28 مرداد 1332

تشکیل کابینە دکتر محمد مصدق میتوان نقطه و پیش زمینە انقلاب (1357) دانست.

هویت طلبی و مطالبات ملی از دلایل اصلی تشکیل کابینه دکتر محمد مصدق که اکثراً از جناحهای ملی گرا بودند، بشمار میآید. کابینە مصدق با ملی کردن نفت توانست دست انگلیسیها از منابع نفتی ایران کوتاه نماید کە یک موفقییت ملی برای مصدق و ایران بود و همراهی مذهبیون و روحانیون را نیز بدنبال داشت.

کابینە مصدق خواستار اجرای قوانین مشروطیت بود که توانست گروههای چپ از جمله حزب توده را به سوی حکومت خود جذب کند. توده از نفوذ زیادی در میان مردم برخوردار بود و همکاری این حزب با مصدق بە جای رسید کە در قیام 30 تیر 1331 با همکاری حزب توده مصدق دوبارە بە قدرت رسید.

در زمان مصدق عملا حوزه تصرف و اختیارات حکومت شاە به طور چشمگیری کاهش یافت و همین مسئله شاید بعنوان نقطه عطف دیگری تلقی شود که مردم ایران بر رفتن شاه از کشور در سال (1357) اصرار داشتند.

محمدرضا شاە در دوران حکومت مصدق مجبور به ترک کشور شده بود، اما کشمکشهای درونی دولت مصدق و مذهبیون و همچنین نارضایتی آنان از به دور ماندن از سیاستهای کشور، باعث بروز کودتایی با حمایت آمریکا و انگلیس شد.

بعد از کودتا 28 مرداد 1332 و بازگشت محمدرضا شاه، موقعییت شاە با رویکردی اقتدارگرایانە تغییر کرد و عرصه را بر مخالفان خود تنگتر نمود و در همین راستا در سال 1335 با تاسیس سازمان امنیت و اطلاعات (ساواک) عملا شروع بە سرکوب مخالفان رژیم پادشاهی و مخصوصاً حزب توده و گروه های چپ کرد.

اگر چە محمدرضا شاە بە یک قدرت نظامی تبدیل شدە بود، اما کودتای 28 مرداد و سرکوب مردم عملا به یک عقده سیاسی تبدیل شدە بود. این باعث شدە بود کە محمد رضا شاە جایگاه مردمی اش را از دست داده بود و بی شک کودتای 28 مرداد میتوان از عمدەترین پایەهای اصلی در بروز انقلاب مردم ایران دانست.

  1. انقلاب سفید یا انقلاب شاه و مردم
    محمدرضا شاە منشور شش گانە انقلاب سفید کە یک سلسله از اصلاحات اقتصادی و اجتماعی در برمیگیرد در بهمن ماە 1341 به رفراندوم گذاشت که به آن پاسخ آری داده شد. محمدرضا شاە دوازده اصل دیگر نیز به منشور انقلاب سفید افزودند که بیشتر رفاه مردم و پیشرفت کشور را دربرداشت.

در این روز یعنی در روز شش بهمن ماه سال ۱۳۴۱ زنان ایران برای نخستین بار رای دادند.

سعی محمد رضا شاە با انقلاب سفید بر این بود کە از نفوذ افکار چپ و کمونیستی جلوگیری کند. اما انقلاب سفید جناح روحانیون تشیع را که بطور سنتی با نظام پادشاهی همراهی داشتند به عکس العمل منفی واداشت. روحانیون تشیع در برابر دو اصل مهم انقلاب سفید یعنی اصلاحات ارضی و حق رأی زنان موضعگیری و مخالفت کردند. اصلاحات ارضی برای روحانیون قابل قبول نبود، بعلت اینکه حدود ٪20 از اراضی کشور جزو موقوفات روحانیون بود و با اصلاحات ارضی درآمد خود را در خطر از دست دان می دیدند. روحانیون تشیع بنا به استناد شریعت اسلامی با حق رأی به زنان مخالفت و آنرا خلاف شرع تشخیص دادند.

روحانیون مخصوصاً آیت اللە خمینی توانستند از انقلاب سفید برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی و تعیین مبدأ تاریخی برای وقوع انقلاب (1357) استفادە بسزائی کنند. آیت الله خمینی همراە با روحانیون بخوبی توانستند خود را در مقابل حکومت جا بیندازد و شخص خمینی توانست در جریان مخالفتها و تدافعها بر سر انقلاب سفید حکم مرجعیت خود را دریافت نماید و رفراندوم برای قبول انقلاب سفید خلاف شرع توصیف کند.

این حقیقت قابل انکار نیست کە انقلاب سفید با به خطر انداختن منافع موقوفات روحانیون باعث شد که علاوه بر گروه های چپ و ملی گرا، قشر روحانیون نیز به مخالفان نظام پادشاهی اضافه شود.

بیشک انقلاب سفید توانست جایگاە روحانیون در مخالفت با نظام پادشاهی در میان مردم از قبل مستحکمتر کند کە نتیجتا بە ضرر شاە و کمکی بە انقلاب (1357) بود.

  1. افزایش قیمت نفت و رکود اقتصادی

در اوایل دهه 50 درآمد حاصل از نفت ایران چند برابر شد، باعث شد که محمدرضا شاه بە قدرتمند کردن نیروی نظامی و ارتش اهمیت فراوانی بدهد. شاە در حالیکە اتکای خیلی زیادی به درآمد نفت داشت، آرزوی ارتشی مقتدر در سر میپروراند. این باعث شد، کە محمد رضا شاە بە گفتمانی بلندپروازانە، مخصوصا از لحاظ نظامی روی آورد که بعدها بە یکی از عوامل خطر نظامی برای جهانیان بشمار آورند. این پلندپروازیها تا آنجا ادامە داشت کە محمدرضا شاه نیز به انتقادات از سیاستهای آمریکا در حمایت از هم پیمانانش بپردازد.
عواقب عملکرد و گفتمانی کە شاە در پیش گرفتە بود هراس در میان کشورهای مقتدر جهانی و کشورهای منطقەای برانگیخت. این عوامل بهانه را برای نفوذ و دخالت کشورهای مقتدر جهانی و منطقه ای در کشور ایران فراهم کرد.
افزایش قیمت نفت و رشد سریع اقتصاد کشور که با پیشرفت در بسیاری از زمینه های اقتصادی همراە بود، باعث شد کە ایران از حالت سنتی و عشایری خود بیرون رفته و شهرهای کشور با موج مهاجرت روستاییان مواجه گردد.

مهاجرت روستاییان بە شهرها باعث شد که شهرها بزرگتر و رشد حاشیه نشینی و زاغه نشینی در اطراف شهرها نیز افزایش یابد. در این دوره سطح رفاه اقتصادی در شهرها به سرعت افزایش یافته بود و عاملی بود تا روستاییان با مهاجرت به شهرها وضعیتی را به وجود بیاورند که فاصه طبقاتی بشکل بیسابقەای خود را نمایان کند.

با توجه به وضعییت رفاهی که به طور مستمر در طول سالهای 1351 ـ 1355 وجود داشت، طبیعی است کە سطح انتظارات و خواسته های مردم نیز گسترش میابد. اما کاهش قیمت نفت و بتبع آن کاهش درآمدهای حاصل از این فروش کە در سال (1355) که به حدود ٪20 رسید، ایران را دچار رکود اقتصادی کرد کە نارضایتی های مردم را بدنبال آورد.

افزایش بهای نفت و رویکرد محمد رضا شاە در خرید تسلیحات نظامی در دهه (1350) باعث هراس انگیزی در منطقه و جهان شد. گفتمان بلند پروازانه ای که محمدرضا شاه با اتکا به درآمدهای نفتی بیان می کرد و اتکای اقتصاد کشور بر درآمدهای نفتی باعث شد که با رکود اقتصادی، عدم همخوانی را در میان انتظارات و خواسته های زندگی رفاهی با واقعیت های اقتصادی کشور در پی داشته باشد.

بدون تردید بدون اشارە بە موقعییت و تاثیر محمدرضا شاە در وقوع انقلاب (1357) نمیتوان تصویر درست و قابل اعتمادی ارائە داد. شخصیت و دیدگاه های محمدرضا شاه بدون شک از شخصیت پدر کە شخصیتی مقتدر، مستبد، بلند پرواز و قدرت طلب بود تأثیر گرفتە بود. اما در عین حال محمدرضا شاه که در کودکی ادعا کرده بود که چندین بار امامان را در خواب و بیداری دیده و با آنها دیدار کرده است از پدر کە تفکرات و اعتقادات مذهبی را توهمات می خواند و سخت مخالف مذهب و اقشار مختلف روحانیت بود، متمایز ساخت. رضا شاه روحانیون را عامل عقب ماندگی ایران می دانست.
اما اعتقادات خرافی مذهبی محمدرضا شاه باعث شده بود که اهمیت بسیاری به روحانیون و تقویت مذهب در کلام خود بدهد و دشمن اصلی نظام سلطنتی را کمونیستها و بعدها نیز جبهه ملی وجنبشهای ملی گرایی بداند. البتە شاید شاە بر اینباور بود که از طریق مذهب می تواند جریانات کمونیستی و ملی گرا را در ایران سرکوب کند و روحانیون نیز سلطنت و نظام شاهی را ولی امر و منتخب خدا بدانند. اما شاە از تقویت و گسترش نقوذ جایگاه روحانیت غافل بود کە باعث شد حکومت پهلوی را ساقط کنند.

  1. فضای روشنفکری در ایران

جریانات روشنفکر اعم از روشنفکر چپ و اسلامی تاثیر بسزائی در بسیج افکار عمومی و همراهی در وقوع انقلاب داشتند. محمدرضا شاە رشد افکار چپ در ایران خطری جدی بحساب آورد. در عین وقت عقاید مذهبی وی باعث شد که جریانات اسلامی نیز تقویت شوند. بعد از کودتای 28 مرداد 1332 جریانات روشنفکری اعم از اسلامی و چپ وارد عرصه جدیدی شد که به مخالفت با نظام پادشاهی در ایران پرداختند. چپها که عمدتاً طرفدار نظام کمونیستی شوروی و مخالفت شدیدی با غرب و نظام سرمایه داری داشتند در میان اقشار مختلفی از مردم نفوذ داشتند و نظام پادشاهی را نماد سرسپردگی به امپریالیسم جهانی و نظام کاپتالیستی می دانستند.
اما روشنفکر اسلامگرایی از اهمیت بیشتری در مبارزه علیه نظام شاهنشاهی برخوردار بود. روشنفکر اسلامگرا در ایران موقعیت و وضعیت مناسبتری یافته بود، کە در ابتدا با حمایت خود نظام شاهنشاهی و در مقابل جریان چپ به سرعت رشد کردە بود. علی شریعتی در حسینیه ارشاد توانست بە سرعت جایگاه خود را در میان دانشجویان، تحصیل کردگان و بسیاری از عوام مستحکم نماید. علی شریعتی مخالفت را با نظام حکومتی محمدرضا شاه و قشر روحانیت سنتی و سوسیالیستهای طرفدار شوروی در پیش گرفت و از استقبال ویژه ای در میان قشر دانشجویان مخالف نظام حکومتی برخوردار شد.

علی شریعتی با مهارت و توانایی کە در سخنوری و در نوشتەهایش نشان داد، بسیار سریع توانست در بین جوانان تاثیر بسزایی داشتە باشد. علی شریعتی با نگرش انقلابی خود توانست جامعە را برای تغییر نظام پادشاهی و دوری گزینی از کمونیستها و جریانات چپگرا و مخالف غرب نقشی تعیین کننده بازی کند.

میشل فوکو فیلسوف، تاریخدان و متفکر معاصر فرانسوی و از نظريه‌پردازان پست مدرنيسم، در گرماگرم انقلاب ايران دو بار به ایران سفر کرد. بار اول در سپتامبر سال (1978) در قم با روحانيانی چون آيت الله کاظم شريعتمداری ديدار کرد و بار ديگر در نوامبر همان سال در تهران با انقلابيون داخل کشور به گفت‌وگو نشست. در مقاله ای تحت عنوان ”دین بر ضد شاه“ از اسلام بعنوان بهترین جایگزین برای نظام پادشاهی یاد می کند و در کتابی تحت عنوان ” ایرانیها چه رویایی در سر دارند؟“ می نویسد: در برابر قدرتهای مستقر، تشییع پیروان خود را به نوعی بیقراری مدام مسلح می کند و در ایشان شوری می دمد که هم سیاسی است و هم دینی. ایرانیها چه رویایی در سر دارند؟
طی اقامت آيت الله خمينی در فرانسه، ميشل فوکو بارها به ديدار آيت الله خمينی در نوفل لوشاتو رفت و زير درخت سيب با وی به گفت ‌وشنفت نشست. بە ابتکار رئیس جمهور فرانسە ژیسکار دستن 4 کشور اروپایی، فرانسه، انگلستان، آمریکا و آلمان در گردهمایی سه روزه 14 تا 17 دی ماه (1357) که به کنفرانس گوادلوپ مشهور شد، شرکت کردند.

اسناد کنفرانس گوادلوپ نشان میدهد که آمریکا نیز از حکومت محمدرضا شاه ناامید شده است.
آمریکا با پیشنهاد دولت فرانسه با آیت الله خمینی تماس می گیرد و زمینەای بین‌المللی را برای انقلاب مهیا می شود.

سرانجام:

بدون تردید انقلاب ایران نتیجە یک پروسەای تاریخی است. این پروسەی تاریخی میتوان در دوران حکومتداری خاندان پهلوی و مخصوصا دوران پادشاهی محمدرضا شاه را جستجو کرد. شخصیت محمدرضا شاە و رویکردش بە تفکرات و اعتقادات مذهبی و عملکردهای سیاسیش در سطح منطقه و بین المللی و بلند پروازیهاییش بە تشدید انقلاب (1357) کمک بسزایی داشت. اختناق، نبود آزادی، جو رعب و وحشت، فساد اداری و مالی وترس و وحشت از گروه های کمونیستی و ملی گرا، فاصله طبقاتی و دو قطبی بودن جهان و گسترش کمونیسم بە همسایگان ایران از دلایل وقوع انقلاب اسلامی ایران در بهمن (1357) بود.

ماخذ و منابع

https://www.radiofarda.com/a/b1-viewpoints-over-anniversary-on-iran-revolution/25257687.html

(ریشه‌های انقلاب ۵۷؛ از کودتای ۲۸ مرداد تا آزادی‌های سیاسی)

https://ir.voanews.com/a/iran-history-abadan-cinema-fire/3992350.html

(دیدگاه: سالروز آتش سوزی سینما رکس آبادان: جنایتی که مذهبی‌ها را زودتر به قدرت رساند)

(مسببین واقعی فاجعه سینما رکس آبادان چه کسانی هستند؟)http://iranglobal.info/node/67718

(نقدی بر بیانیه رضا پهلوی در چهل‌ سالگی حصر ایران)http://iranglobal.info/node/70655

http://ensani.ir/file/download/article/20120328130500-2006-26.pdf

(ارزیابی تفاوتهای آثارافزایش اخیرقیمت نفت با شوک‌های دهە 1970)

https://www.dw.com/fa-ir/%D8%AD%D9%82-%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-     %D8%A2%D9%86/a-16573465

(حق رای زنان ایرانی و پیامدهای آن)

 

http://www.bbc.com/persian/arts/story/2006/02/060206_mj-mkh-foucault-iran.shtml

(فوکو، فيلسوفی مجذوب انقلاب ايران)

 

http://www.bbc.com/persian/blogs/2014/02/140202_l44_nazeran_guadalupe_iran_monarchy.shtml

(گوادلوپ؛ تیر خلاص نظام پادشاهی)

 

http://www.ketabha.org/tarikh-iran-57/

کتاب ناگفته های سال 1357 به روایت اسناد ویکی لیکس

 

کتاب اسرار کوردتای 28 مرداد از خاطرات سی.ام.وودهاوس یک مقام بلندپایە انگلیسی، ترجمە نظام الدین دربندی

کتاب زندگی و زمانە شاە؛ بقلم غلام رضا افخمی

منوچهر عزیزی

دانمارک

2019/03/03

 

Visits: 162

دیدگاهتان را بنویسید