روز پرچم اقلیم کردستان (عربی) عراق

یارسان مدیا
٢٧.١٢.١٢

ن. امیر سلیمی

هر سال در ١٧ دسامبر افراد و کاربران زیادی با بە روز کردن و تغییر دادن پس زمینەی فیسبوک یا دیگر حساب‌های کاربری خود در شبکە‌های اجتماعی بە “روز پرچم کوردسان” جهانی را پر از عواطف و احساسات رمانتیک عجین با تعصب و فحاشی و دشنام بە کسانی کە دارای نوعی دیگر از رویکرد و دیدگاە بە این پرچم هستند، بە روی ما باز گشودە می‌شود. از سال ١٩٩٩ پارلمان کوردستان روز ١٧ دسامبر معادل ٢٦ آذر ماه را بە عنوان روز پرچم کوردستان نام‌گذاری کردە است.

پرچم پارچه‌ای است با رنگ‌ها، تناسبات خاص و احتمالاً دارای شکل‌های نمادین که روی یک تیر بلند می‌شوند. در زمان‌های اخیر، پرچم‌ها در درجه اول به عنوان نشانە یا علامت ملی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما همچنین به عنوان علامت و مشخصه شهرها موسسات، انجمن‌ها، شرکت‌ها و موارد دیگر استفاده می‌شود. برخی از سازمان‌های بین‌المللی پرچم‌های خاص خود را دارند. از پرچم‌ها برای مشخصە گذاری نیز استفاده می‌شود.

بسیاری از پرچم‌های کنونی کشورها از بنر و به‌اصطلاح پرچم‌های قدیمی تکامل یافته‌اند، که می‌توان تاریخچه آن را به دوران باستان بازگرداند.

برای پرچم ملی هر کشور، غالباً بین پرچم رسمی کشور و پرچم ملی آن، پرچم تجاری (بازرگانی)، پرچم دریایی (نیروی دریایی)، پرچم خانوادە سلطنتی و پرچم نظامی تمایز قائل می‌شوند. پرچم ملی دارای اهمیت قانونی است و از حمایت قانونی در برابر سوء استفاده برخوردار است. نقض پرچم کشور دیگر طبق قوانین بین المللی می‌تواند عواقبی همچون پیگرد قانونی، تنش در روابط سیاسی و دیپلماتیک برای طرف ناقض بدنبال داشته باشد، و حتی منجر به جنگ شود.

پرچم اقلیم کردستان کپی یا نسخەای معکوس از پرچم ایران از دوران قاجار بە بعد است. پرچم ایران با رنگ‌های سبز، سفید و سرخ و نشان شیر و خورشید آن بعد از فرمان مشروطیت و نوشتن قانون اساسی و متمم آن در مجلس یکم و دوم در تاریخ ٢٩ شعبان ١٣٢٥ قمری (١٢٨٦ خورشیدی) کە بە تصویب نمایندگان مجلس رسید در اصل پنجم قانون اساسی چنین تعریف شدە است:

“الوان رسمی بیرق ایران، سبز و سفید و سرخ، و علامت، شیر و خورشید است”.

جنبش‌های کوردی در درون امپراتوری‌های عثمانی و صفوی و در درون کشورهای بازماندە از آنان نظیر ایران، ترکیە، عراق و سوریە دارای پرچم‌های بودەاند کە رنگ‌های آن شبیە همان پرچم ایران است. در زمان شیخ محمود برزنجی (۱۹۱۹)، جمهوری آگری (۱۹۲۷)، جمهوری مهاباد (۱۹۴۶)، حکومت اقلیم کردستان عراق (۱۹۹۲)، حکومت خودمختارگونه کردستان سوریه (۲۰۱۲) و غیره. هرکدام پرچم گونه جداگانه‌ای را انتخاب کرده‌اند. رهبران این جنبش‌ها هرکدام ادعای خلوص کوردی و کورستانی کردەاند، اما تعریف و تبیین هرکدام از آنها از ارزش‌ها و نمادهای به‌اصطلاح “نەتەوەی” منحصر بە خود بودە است. هیچکدام از این پرچم‌ها تا اکنون نتوانستەاند تبدیل بە بخشی از ارزش‌ها و سمبل‌ها هویت خواهانەی تمام کوردها تبدیل شوند.

پرچم پادشاهی شیخ محمود دارای علامت حلال نیم رخ، شبیە پرچم ترکیە و پاکستان و تونس، بود. شاید تعلقات و وابستگی‌های مذهبی شیخ در چگونگی شکل و علامت پرچم دخیل باشند.

 

 

 

 

 

پرچم جمهوری آرارات دارای رنگ‌های پرچم ایران (تنها تفاوت در جابجایی رنگ سبز و سرخ) است. این پرچم  دارای علامت “کوە آرارات در وسط زمینە سفید آن است، و جدای از این علامت تفاوت دیگری با پرچم قاضی محمد و پرچم بارزانی ندارد.

.

آنچە بسیار ملحوظ و جای تأمل و تفکر است، تغییر نشان  شیر و خورشید یک بار بە کوە آرارات در درون خورشید، باری دیگر بە جای کوە، دو شاخە سنبل و یک قلم و خورشید نیمە دارای تیشک یا شعلە و پرتو شد و بار سوم گندم از آن حذف و بە خورشید ٢١ شاخە دار (٢١ مارس، نوروز) مزین گشت. این پرچم در سال ١٩٩٩ از سوی پارلمان حکومت اقلیم کوردستان بە عنوان پرچم رسمی حکومت اقلیم انتخاب و رنگ‌ها و نشانەهای آن نیز تعریف شدند. تعریف رنگ‌های پرچم اقلیم کوردستان چندان تفاوت زیادی با تعریف نمایندگان مجلس دوران مشروطە برای این رنگ‌ها در پرچم ایران ندارد.

آنچە تاکنون از نظر و قلم گذراندە شد شمەای از فاکتورها و تاریخچەی بوجود آمدن و شکل‌گیری پرچم سر رنگ سبز، سفید و سرخ (ایران) یا سرخ، سفید یا سبز (آرارات، مهاباد و اقلیم کوردستان عراق) با نشانەهای مختلف در ادوار مختلف تاریخی بود. تا آنجایی‌کە بە اسناد تاریخی بر می‌گردد نمی‌توان سندی نوشتاری تاریخی پیدا کرد، کە چرا و چگونە جنبش‌های مختلف کوردی در ایران، ترکیە، عراق و سوریە این پرچم سە رنگ به‌عنوان نشان و سمبل انتخاب کردەاند. یکی از دلایل عدم داشتن سند نوشتاری در این مورد به احتمال زیاد معلول جایگاە پر اهمیت تاریخ شفاهی در میان مردم کورد و فرهنگ آنها باشد، و علاقە و دلبستگی بە این پرچم سە رنگ و تعاریف رنگ‌ها و نشانەهای آن در یک پروسە و فرآیند تاریخی-شفاهی تبدیل بە ارزشی هویتی برای نخبگان و رهبران سیاسی و فرهنگی شدە است و دیگر نیازی برای تعریف تئوریک و معرفتی آن ندیدەاند.

هر جنبش و حرکت سیاسی و نظامی کوردی در تناسب با شرایط و مقتضیات سیاسی و اجتماعی جامعە و با توجە بە موقعیت سیاسی خود بر اساس ارزش‌ها، باورهای سیاسی و فکری جنبش مذبور دارای پرچم خاص خود بودە است. با توجە بە این واقعیت تاریخی “کورد” دارای پرچم مشترک نیست (جغرافیا، مردم و حکومت ملی دولت یا كشور را تشکیل می‌دهند) بلکە، همانطور کە یادآوری شد، احزاب کوردی دارای نمادها و سمبل‌های بودەاند و هستند کە آنها را به‌عنوان ازرش‌های “دستە جمعی” و نمادهایی از هویت “مشترک” معرفی کردەاند و می‌کنند.

هر فرد و گروە سیاسی و یا اجتماعی کە پرچم کنونی اقلیم کوردستان عراق را به‌عنوان پرچم “سیاسی، ملی و هویتی” خود می‌داند آزاد و خودمختار است و می‌تواند برای این باور و ارزش تلاش و بە تبلیغ بپردازد، اما حق ندارد باور و دلبستگی بە آن را بە عموم مردم تعمیم دهد. باید برای آنهایی‌کە، به‌عنوان فرد یا گروە اجتماعی، این پرچم و دیگر نمادهای اقلیم کوردستان یا احزاب دیگر را به رسمیت نمی‌شناسد و آنها را سمبل ملی، سیاسی یا هویتی خود نمی‌دانند احترام قائل بود و از دشنام، افتراء و تهمت علیە آنها دست برداشت و فضای عمومی را بر آنها تنگ نکرد. فضای عمومی باید دمکراتیک و پلورال باشد تا اینکە بر بستر آن بتوان در مورد ارزش‌های هویت بخش جامعە براساس فاکت‌های تاریخی و واقعی بە درک و فهم مشترک رسید. ما در جهان کنونی، مخصوصا در بخش جهان دمکرات و لیبرال آن، شاهد آن هستیم کە هر گروە اجتماعی می‌تواند بدون محدویت در چهارچوب قانون اساسی کشور خود کە از اعلامیە جهانی حقوق‌بشر و دیگر الحاقات آن الهام گرفتە است، هویت سیاسی و اجتماعی خود را بدون دخالت دیگران تعریف کند و دارای نمادها و سمبل‌های منحصر بە خود باشد.

مردم یارسان با پیشینە تاریخی فکری، عقلی و باوری هزارسالە در جغرافیای محل زیست و سکونت خود دارای دستگاە و نظام ارزشی، هویتی، اخلاقی، سیاسی و اجتماعی منحصر بە خود بوده‌اند و کماکان هستند. جامعە یارسان از لحاظ سیاسی، اجتماعی و فکری بە هوشیاری و بلوغ تاریخی رسیدە است و براساس این گذشتە و پیشینە تاریخی دارای گفتمان و دیسکورس سیاسی و فکری است. سازمان دمکراتیک یارسان را می‌توان نتیجە عملی و فکری این هوشیاری تاریخی دانست. سازمان دمکراتیک برای موقعیت، جایگاە و مأموریت تاریخی خود دارای منش و رفتار مسئولیت پذیر سیاسی است کە با توجە بە فرایافت تاریخی، خودمدیریتی سیاسی و اجتماعی در درون جغرافیای سیاسی محل زیست خود از اصول اساسی و مهم نقشە راە سیاسی خود می‌داند. برای تبدیل کردن این ارزش سیاسی بە ارزش عمومی و فرهنگی مردم یارسان تلاش و مبارزە می‌کند. این وظیفە و رسالت تاریخی سازمان دمکراتیک یارسان است کە در چهارچوب اصول دمکراتیک جامعە یارسان را از پیشینە تاریخی و موقعیت سیاسی و اجتماعی خود آگاە سازد و آنها را حول اصول، ارزش‌های تاریخی و هویتی و سمبل‌ها و نمادهای تاریخی منظومە زاگرس جمع کند. فرد یارسانی با آگاهی تاریخی و هویتی  و بر اساس اصل “شرط” وارد “بیاوبس” اجتماعی و سیاسی می‌شود و زیر بار جور “فرمان” و “تکلیف” دیگران نخواهد رفت.

امیر سلیمی

اسلو،

٢٧ ژانویە ٢٠٢٠

ملاحظە:

من “کوردستان یا کردستان” را همانگونە کە خیلی‌ها استفادە می‌کنند نوشتەام، اما “کوردسان” درست‌تر از بقیە می‌باشد چونکە کوردستان یا کردستان نام فارسیزە یا عربیزە شدە‌ی “کوردسان” می‌باشد، نامی کە گذشتگان ما چنین تلفظ کردەاند.

[wpforms id=”4110″ title=”true”]

بازدیدها: 489