8 مارس روژ جههانی ژن لە تەمام ژنان دونیا، وە تایوەت ژنەیل و دویەتەیل ستەم لێکریاگ یارسانی مبارک بود. هەر چەند لە بار تاریخیوە، تاریخ سەرهەڵدان و دروس بین ئی ڕوژ وه موبارزات ژنان کارخانەگەل نەساجی ئامریکا، و دویاخر تەڵاش و موبارزات ژنان ئوروپایی و ئامریکایی مەربوتە، ئەما لە حەقیقەتا هەر لە دەوران دەس وە پێکردن ژیان بەشر و لە ناوچین نزام دایکسالاری و لە زەمانگەل ئەوەڵ ژیان ئنسانەکان ئی موبارزە دەس وە پی کردگە و تا ئیمڕۆژ کە قەرن ٢١ە وە شکڵگەل جوراوجور ئدامە دێرێت.
دیارە یەکیک لە موهمترین عامڵەکان بەرزکردنەوەێ پەرچەم دفاع وە موبارزەی ژنان لە حەق و حقوق خوەێان، هاتنێان وە ناو بازاڕ کار بی. هەر لەی مەوقەوە شکل موبارزە و نەیرو موبارزەێ ئازادیخوازی ژنان لە بوعد گەورەتریک خوەێ نیشان دا. لەێ ڕێاگوە ژنەکان توانستن لە موبارزەی حەقتەڵەبی خوەێان لە چوارچو خانەوادەکانێان بانە دەر و دەس بێەنە ئعتراز و موبارەزەێک سنفی و گشتگیر.
ژنان کارخانەگەل نەساجی نیویورک لە سال 1857 وە ئعتراز وە شەرایەت سەخت کار، تەبعیز و کەم بین حەق کار (دستمزد) لە موقایسه وە گەرد حەق کار پیاگەکان دەس دانە مانگرتنێک ڕێکخریاگ و سازمانیافته.
روژ هەشت مارس بیە ڕوژێک سومبوڵیک موبارزاتی ژن بەرزد شەرايەت سەخت کاری و لە ساڵەکان دویاتر لە وڵاتگەل جوراوجور ئوروپايى و ئامريكا موبارزه ژنان لە شکڵ تەزاهورات و مانگرتن برزد تەبعيز و ئەڕا و وەدەس هاوردن حەق و حقوق موساوی و بەرزد جەنگ ئدامە داشت.
ئی ڕەوەند موبارزاتی ژنە وە شکڵگەڵ جوراوجور ئدامە داشت تا لە کوپنهاگ پایتەخت دانمارک لە دومين كونفرانس سوسياليستى ناونەتەوەیی ژنان كه وە بەشداری سەد ژن موبارز و ئازادیخواز لە هەڤدە وڵات دونیا گیریا و وە پيشنەهاد خاتون كلارا زتكين لە ۲۷ ئاگوست سال ۱۹۱۰ لە كوپنهاك ڕوژ ٨ مارس جۆر ڕوژ جەهانی ژن دیاری کریا.
دیارە خواستە ئەساسیەکان ژنان لە دویای دیاریکردن ٨ مارس جور ڕوژ ژن لە شکڵگەل موبارزاتی جوراوجور خوەێ بەرجەستە کرد. خواست حەق و حقوق موساوی چە لە بار دەسمزد و چە لە بار ئنسانیوە، حەق کار، حەق رأی و بەشداری لە ئنتخابات و کەمکردن ساعەت لە جومڵە حەقەیلک بین کە موبارزە ئەڕاێ کردن.
جێ خوەشحاڵییە کە ژنان ئوروپایی و ئامریکای وە فرە لە حەقەکان خوەێان ڕەسینە، یانی ئەو کە سولتان مودەتها پێش وەتێسەی لە ئی کومەڵگاگەلە هاتێسە دێ.
هەر چەند سولتان بێشتر لە ٧٠٠ سال پێش لە رابتە وە گەرد حقوق ژن یارسانی وەت:
کناچە و کری، کناچە کری
توفیرشان نین کناچە کری
ئەما حەقیقەت ئیسە کە شەرایەت ژنان یارسانی چەندان ئاڵوگوڕ وە سەری نەهاتێە وە وەزعیان ئەسڵەن وە گەرد ژنان وڵاتگەڵ غەربی قابل موقایسە نیە، چوینکە جامعە ئ ئیمە هەنوز حەتا پیاگەکانیچ کە لە ماڵ حاکم و حوکفرمانیچ، لە دەرون جامعە لە حەق و حقوق فردی و ئجتماعی خوەێان مەحروم و مەوقعییەت سیاسی و ئجتماعی حاکم و نزام ئەرزشی و فەرهەنگی کومەڵگای ئیمە ئی زەمینە نەێرێت کە ئەقشار کومەڵگای ئیمە لە بەیانکردن دید و ئەفکار و ئارەزوەکان خوەێان ئحساس ئازادی و ئەمنییەت بکەن.
لە وڵات ئیمە ژن سەنگسار کەن، وە زعیفە حەساوێان کەن، موڵک پیاگ و دالك مناڵ و بایەد لە ژێر فەرمان بنەماڵە و باوک و برا و پیاگ وە عام تەسمیم بگرن و کەمترین نەک حەق موساوی، بەڵکە حەق بەیان نەزەرات و دیدگاێ خوەێان کە دەڵاڵەت لە ئارەزوەکانێان بکەێت نەێرن.
سازمان دموکراتیک یارسان باوەڕ کامڵ وە بەرابەری حەق و حقوق ژنان دێرێت و هەر وەی خاترە سەخت تەڵاش کەێت ئەڕا ناساندن و دەسنیشان کردن حەق و حقوق ژنان و وە نەهادینە کردنێ لە ناو ئورگانەکان سدی.
سازمان دموکراتیک یارسان باوەڕ دێرێت، کە هیچ کومەڵگاێک ناتوانێت ئازاد و مەوەفەق بود، ئەگەر نیمەی ئی کومەڵگا کە ژنە ئازاد نەوەت، وە گوفتەێ سولتان:
کی نانش دین بی خوانو خوانچە
یا نازە بودی لە ناخیون جیاچە
کومیتەی مەرکەزی سازمان دموکراتیک یارسان ڕوژ ٨ مارس لە تەمام ژنان لە سەراسەر دونیا، وە تایوەت ژنان یارسانی پیروز کەێت.
سازمان دموکراتیک یارسان
کومیتەی مەرکەزی
٨ مارس ٢٠١٧