“كه نه كه” یان كه نه سه ؟

ماوه يكه سه روكايه تي “كونگره ي نه ته وه ي كوردستان ” ك ن ك  خه ريكي ديالوگ و دانيشتنه له گه ل پارت و حيزبه كوردستانيه كان له هه ر “چوارپارچه”ي كوردستان. دياره ئامانجه كاني ئه م ئه نستيتووه ريكخستني ناوي مالي كورده بو ئه وه يكه له گورانكاريه كانی ناوچه کە، کورد بتوانيت يه ک ده نگي و يه کڕێزی خوي بپاريزيت . هەروەهاو سه روكايه تي ك ن ك له قالبي شاندێكي چه ن كه سی له سى به شي كوردستان بووه . به پێ هه واله كان له گه ل “هه موو هيزه كورديه كان”  بەشە جیاجیاکانی کوردستان دانيشتن و گفتگويي كردووه. له م هه والانه له به شي روژهه لات هه موو پارت و ريكخراوه كان راويژيان پي كراوه. ئه گه ر ئيمه بروامان به هاوده نگي و يه كگردووي گه لي كورد هه بيت،كورد ته نيا له خوشك و براياني په يرووي مه زهبی سوننه پيك ناێت. به تايبه ت له روژ هه لاتي كوردستان به ميلونان يارساني و شيعه مه ذهه ب بوونيان هه يه كه به شي گه وره ي كوردستاني روژهه لات پێك دێنن. به لام مه خابن ك ن ك ته نانه ت ته بە نوينه ري راسته قينه ي خەڵکی يارسان كه خاوه ني پارتي سياسي و پروگرامي خويانن و چەندین جار لە کونگرە و کوبونەوەکانی ک ن ک بەشداریان کردوە, ڕاوێژیان پێ نەکراوە و پشت گوێ خراون.

هەروەها کوردە شيعه كان بانگهێشتی هیچکام لەو دانیشتنانە نەکراون و بیروڕاێان وەرنەگیراوە.

پرسياريك كه له يره دێته ئاراوه ،ئه وه يه : ئايا كونگره نه ته وه ي كورديستانيش  تۆزي سوني گه رايي پيوه نيشتوه و ده بيت وا بير كه ينه وه كه نه ته وه ي كورد له بير و بوچووني ك ن ك يش ته نيا له چوارچيوه ي”امت اسلامي” خولاسه ده بێت يان ئه م ئه نستيتووه “مالي ” هه موو كورديكه به بێ  جياوازي؟ به داخه وه ،ئه وه يكه ك ن ك له ژير هه ژه موني به شيك له ئيدئولوژي سياسي پارتيكي كوردي بيت،شتيكي تازه نييه،به لام خوي نيشان دان وه ك ئورگانيكي “اينتر كوردي”  بۆ ئێمە و پێکهاتەکانی دیکەی کوردستان ده چيته ژير پرسيارەوە. به له به رچاوو گرتني ستايلي راويژ و گفتگووه كاني ك ن ك له م ماوه يه ،بۆ مان ده ر ده كه وێ كه  ك ن ك ورده  ورده به ره وو كياني سياسي سوني مێحوه ر ده چيت كه نه ته نيا لە ئعيتيباري خوي كه م ده كاته وه ، به لكو هينده هينده ،ده رواته ناوي سيكلي “ئيسلامي سوننه و سونيگه رايي” كه به شيوه يكي موهه ندسي كراو ،فره كولتوري و ئاييني و ديني له كوردستان ،ئينكار ده كات. هه ر بۆيه ،ئيمه وه ك خەڵکی يارسان ،ده بێت بير له وه بكه ينه وه كه چون له كواليسونيك “غه ێر كوردي” داكوكي له به رژه وه ندي گه لي يارسان بكه ين. كۆى ره فتار و كرداري ك ن ك ،واى ليهاتووه كه ئيمه وه ك گەلی یارسانی يارسان ،ئه م ئورگانه به “ك ن س “ه پيناسه بكه ين ؛ واته كونگره ي نه ته وه يي سوننه كان. گەلی بە شەرفی کوردستان لە هاڵێکدا ک ن ک هەوڵی ڕێک خستنی مالی ب ەناو کورد دەدا کە خوی جار و بار دەبێتە هوی ڵێک تەرازانی ناومالی کورد، تەجروبەی دەیان ساڵەی ئەم ئورگانە دەریخستوە کە ئەم ئورگانە نە تەنیا نەیتوانیوە ناو مالی ب ەناو کورد ڕێک بخات بەڵکو جار وبار پارسەنگی ڵیک ترازانی ناو ماڵی کورد بوە. هەر وەک خۆێان ئاگادارن ڕێکخراوی دیموکراتیکی یارسان بە ساڵانێکە ئەندامە لەو ئورگانە،ئیستا چون دەبێ ئورگانێک بە بێ پرسی ئەندامەکانی و بە بێ ئەوێک ئەندامێکی خۆی کە گەلێکی مەزێنی ڕوژهەڵاتن واتە یارسانەکان ئاگادار بێ دەڕوا لە گەڵ حێزب و ڵاێەنێک دادەنیشێ کە بە درێژەێ ئەم دەییان ساڵەی ک ن ک ئەوان ئعترافیان پێ نەکردوە. ئەمە کام کونگرەێ نەتەوەیی کە بەشێکی گەورەی کورد ڵێ بەشدار نەبێ و ڕاوێژی پێ نەکرێ!? باشە چون دەتوانن ئیدارەێ کوردستان بەو شێوە بیر کردنەوە بدەن?. چەن ساڵ لەمەوبەر دیسان کونفرانسێکی بەو شێوە بەسترا، ئێمە لە سەرەتاوە وتمان کە هیچ ئاکامێکی ڵێ ناکەوێتەوە و ئیستایچ بڕوامان واێە کە هەمان سیناریوە و هیچ ئاکامێکی نیە.ئێمە لە ماوەێ چەندین ساڵ دەرگاێ تەواوی حزبەکانی کوردستانمان بە چەپ و ڕاستەوە تاقی کردەوە، بەڕاستی بۆمان دەرکەوتوە کە حسی سونی گرایی و سورانی گرایی یەقەیان بەرنەداوە و دەبێ یارسانەکان و شیعەکانی ڕوژهەڵاتی کوردستان بیر لە چارەسەرێکی گونجاوتر کەبکەن کە بتوانن ڕاستەوخۆ داکوکی لە مافەکانی خۆێان بکەن.لە باشور بە درێژایی ٢٠ ساڵە هەوڵێر و سڵێمانیە بۆێان ڕێک نەخراوە، بە درێژایی ٤٠ ساڵە حێزبەکانی ڕوژهەڵات بۆنەتە سەد لەت و حازر نیەن پێکەوە تەنانەت دانیشتن بکەن، ئیستاە چون لە پێڕکدا ئەمانە بون بە نوینەری ڕاستەقینەێ کورد لە حاڵێکدا نوینەراێەتی خۆێان پێ ناکرێ.

گەلی بە شەرفی یارسان تاریخ خەریکە جارێکیتر دوپات دەبێتەوە و دەمانباتەوە سەردەمی ئوسمانی و سەفەویە،لەم بەربەرەکانیە دەردەکەوێ کە خەریکە سەری ئێمە بێ کڵاو دەمێنێ و ئەگەر خۆمان لە خۆمان خاون داریەتی نەکەین گومان لەودا نیە کە شەنگاڵێکیتر لە چاوەڕوانیمانداێە.

لە گەڵ ڕێز

بشیر ئەمیرخانی فنلاند

ناوخاس نەزەری هلند