حکومت مذهبی ایران و چالش‌های سیاسی پیش‌رو

یارسانمدیا

نویسندە: امیر سلیمی

مقدمه:

جمهوری اسلامی ایران از زمان شکل‌گیری، تلاش کرده است ایدئولوژی خود را از مرزهای جغرافیایی ایران فراتر ببرد و به کشورهایی که جمعیت شیعه قابل‌توجهی دارند نفوذ کند. این تلاش‌ها با شعارهایی همچون “اتحاد جهان اسلام”، “آزادسازی فلسطین”، و “حذف اسرائیل از نقشه جهان” همراه بوده است. ایران از طریق ایجاد گروه‌های نیابتی توانسته است بر سیاست‌های کشورهای منطقه نظیر یمن، عراق، سوریه، فلسطین و لبنان تأثیر بگذارد. این سیاست‌ها به ویژه در برابر اسرائیل به چالش‌های قابل‌توجهی تبدیل شده است.

تحولات منطقه‌ای و تغییر توازن قدرت:

تحولات پس از ۷ اکتبر به‌وضوح نشان داد که توازن قدرت در منطقه به نفع اسرائیل تغییر کرده است. گروه‌های نیابتی ایران که سال‌ها با حمایت مالی و نظامی تقویت شده بودند، با واکنش‌های شدید اسرائیل تضعیف شدند. حزب‌الله ناچار به بازگرداندن نیروهای خود از سوریه به جنوب لبنان شد تا به تقویت دفاع در برابر اسرائیل بپردازد. این خلأ نظامی در سوریه، فرصتی برای گروه‌های سنی مانند هیئت تحریر الشام ایجاد کرد تا با حمایت غیرمستقیم ترکیه، مناطقی را از رژیم اسد تصرف کنند.

چالش‌های استراتژیک اسرائیل:

اسرائیل در این میان با دوراهی مهمی مواجه است. از یک سو تمایل به تضعیف رژیم اسد و محدود کردن نفوذ ایران دارد، اما از سوی دیگر نگران است که گروه‌های سنی جهادی، همچون هیئت تحریر الشام، بتوانند جایگزین اسد شوند و به تسلیحات شیمیایی و بیولوژیکی دست یابند. این تهدیدها امنیت اسرائیل و ثبات منطقه را به خطر می‌اندازند. در همین حال، روسیه با حفظ حمایت خود از رژیم اسد، به دنبال تأمین منافع استراتژیک خود، از جمله قراردادهای بلندمدت نظامی و دسترسی به بنادر مدیترانه‌ای، است. کشورهای عربی نیز با بازسازی روابط خود با اسد تلاش می‌کنند از تهدیدات جهادی‌های سنی برای برنامه‌های اصلاحات داخلی خود جلوگیری کنند.

ایران و تعامل با ایالات متحده:

به گفته تحلیل‌گران، رژیم ایران در برابر فشارهای فزاینده بین‌المللی دو گزینه پیش رو دارد. اولین گزینه ادامه مسیر ایدئولوژیک فعلی و تحمل عواقب آن است، که ممکن است به فروپاشی رژیم منجر شود. بسیاری از آینده‌پژوهان و استراتژیست‌ها معتقدند کە خامنه‌ای، رهبر ، به عنوان وارث ایدئولوژی رژیم که آمریکا را شیطان بزرگ می‌داند و به آن اعتمادی ندارد، این خط مشی را ادامه خواهد داد ( خامنەای با تلفیق افکار قطب، نواب صفوی و مارکسیسم تلاش کردەا ست دکترین رژیم را تعریف کند) . اخیراً او به نهادهای مربوطه دستور داده است که رهبر جدیدی انتخاب کنند و پسرش یکی از گزینه‌های اصلی است. شاید هدف و انگیزە انتخاب رهبر تازە بازگشائی تدریجی اصلاحات آمریکا و غرب پسند باشد کە سطح تنش ها را پایین آورد.

گزینه دوم ورود به مذاکره با ایالات متحده برای کاهش تنش‌ها و جلوگیری از تحریم‌های اقتصادی بیشتر است. سیاست‌های اخیر آمریکا نشان می‌دهد که هدف آن‌ها سرنگونی رژیم نیست، بلکه دستیابی به توافقی جامع‌تر با ایران است. این سیاست می‌تواند با کسب حمایت بین‌المللی مشروعیت یافته و فشارها بر ایران را افزایش دهد.

به گفته استراتژیست‌ها، ایران نمی‌تواند با قدرت و ظرفیت نظامی ایالات متحده رقابت کند، اما آمریکایی‌ها ایران را به عنوان یک قدرت نظامی بزرگ و خطرناک معرفی می‌کنند که می‌تواند نظم جهانی و امنیت در خاورمیانه و همچنین روابط انرژی در جهان را تهدید کند. بسیاری در رژیم، ناآگاهانه، در این تله‌ای که آمریکا برای آن‌ها تنیده است، گرفتار می‌شوند. وعده‌های صادق ۱ و ۲ (حمله به اسرائیل) پاسخ ایران به ترور هنیه و حملات اسرائیل به ایران بود کە نتایج آن مشهود است. وعده صادق ۳ نیز بر اساس منابع نظامی ایران، روی میز ( بایگانی هم شدە باشد) رهبر انقلاب قرار دارد.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین ایران، در نشریه Foreign Affairs می‌نویسد: که پژشکیان خواهان ثبات و توسعه اقتصادی در خاورمیانه است. او می‌خواهد با کشورهای همسایه همکاری کند و روابط با متحدان ایران را تقویت کند، اما همچنین می‌خواهد به طور سازنده با غرب تعامل داشته باشد. دولت او آماده است تا تنش‌ها با ایالات متحده را مدیریت کند، که به تازگی رئیس‌جمهور جدیدی انتخاب کرده است. پژشکیان امیدوار است که مذاکرات برابر در مورد توافق هسته‌ای – و شاید بیشتر – انجام شود. این نشان می‌دهد که آن‌ها می‌خواهند برای جلوگیری از یک خط مشی سخت سیاسی آمریکا مذاکره کنند.

مردم یارسان و چالش‌های خاورمیانه:

برای جامعه یارسان، بهترین سناریو سرنگونی رژیم فعلی ایران و ایجاد نظامی دموکراتیک و سکولار است. تاریخ ۱۲۰۰ ساله یارسان نشان‌دهنده مقاومت این مردم در برابر بنیادگرایی و افراط‌گرایی دینی است. اما با توجه به تغییرات جغرافیای سیاسی منطقه، جامعه یارسان باید استراتژی‌های خود را تقویت کند و آمادگی بیشتری برای مقابله با تهدیدات داشته باشد.

نیروهای اجتماعی و فرهنگی یارسان در داخل باید یک برنامه جامع تدوین کنند که شامل موارد زیر باشد:

1. شبکه‌سازی داخلی و خارجی: ایجاد هماهنگی بین مناطق مختلف یارسان، از انگوران تا کلاردشت و لرستان تا میاندوآب و داشتن روابط تاکتیکی و استراتژیکی با دیگر اجتماعات در ایران.
2. آگاهی‌بخشی و تقویت هویت: استفاده از منابع تاریخی، فکری و هویتی برای افزایش آگاهی سیاسی و فرهنگی جامعه.
3. ارتباط با سازمان‌های بین‌المللی:  مستندسازی جنایت ها ی رژیم و نهادهای وابستە بە آن علیە مردم یارسان و معرفی مسائل جامعه یارسان در سطح جهانی و جلب حمایت بین‌المللی از طریق سازمان دمکراتیک یارسان.
4. همکاری با نیروهای دموکراتیک: ایجاد ارتباط و همکاری با گروه‌ها و نیروهای مترقی برای مقابله با تهدیدات مشترک.

نتیجه‌گیری:

جذاب‌ترین و سودآورترین گزینه برای مردم یارسان این است که رژیم ایران سرنگون شود و یک رژیم دموکراتیک و سکولار تأسیس شود. تحولات منطقه‌ای فرصت‌ها و چالش‌های بسیاری را برای جامعه یارسان به وجود آورده است. استفاده از این فرصت‌ها و مقابله با تهدیدات نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، همکاری داخلی و بین‌المللی، و بهره‌برداری از ظرفیت‌های فکری و سیاسی است. تنها با اتخاذ چنین رویکردی، جامعه یارسان می‌تواند به سمت دستیابی به حقوق دموکراتیک و هویت فرهنگی خود گام بردارد.

امیر سلیمی

اسلو-نروژ

٧م دسمابر ٢٠٢٤م