فصل برداشت گفتمان‌های راهبردی انقلاب اسلامی

یارسانمدیا

نویسنده: احمد مرادی

رویکرد غرب ستیزانه کنونی رهبران رژیم اسلامی در ایران ناشی از گفتمان راهبردی «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» بود که روح‌اللە خمینی در ابتدای انقلاب آن را اعلام کرد. قرار شد کە چارچوب سیاست خارجی جمهوری اسلامی بر اساس این شعار پایە‌ریزی شود و جمهوری اسلامی ایران بدون وابسته به بلوک شرق و کشورهای غربی، سیاست خارجی مستقلی را بر اساس معیارهای مورد نظر رهبر انقلاب که همانا ارزشها و موازین اسلامی است دنبال شود. این گفتمان می بایست محور تمامی مناسبات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی و علمی می‌شد که بر اساس آن کشور ایران از سلطه استعمار بیگانه رهایی یابد و مردم این کشور به برکت انقلاب اسلامی در رفاه و سربلندی زندگی کنند. اما در پس گفتمان «نه شرقی نه غربی» راز پنهان ایجاد دشمنی نهفته بود. جمهوری اسلامی به دشمن بزرگی مانند آمریکا نیاز داشت تا خود را بزرگ جلوه دهد و در عین حال مردم ایران را از کشورهای دموکراتیک و آزاد جهان دور نگه دارد. روح‌الله خمینی میدانست که علیرغم دلبستگی مردم ایران به آمریکا و جهان دمکراتیک، تحمیل رژیم اسلامی بر شهروندانی که به غرب نگاه می‌کنند و دستاوردهای تمدنی و پیشرفتهای علمی و فناوری در آن سوی جهان را الگوی زندگی خود قرار داده‌اند، غیرممکن است. اما احساسات انقلابی سران رژیم اسلامی آنان را از پیامدهای سیاست های ضد غربی خود غافل کرد و امروز نتیجه آن را می بینیم، شهروندان باید با سفره های خالی و بی اعتباری بین المللی هزینه آن را بپردازند.

در اوایل انقلاب استفاده از خشونت و درگیری تنها ایده و روشی بود که حامیان انقلاب اسلامی برای اجرای برنامه ها و ترویج گفتمان انقلابی خود که حاصل تفکر کور و راهبردهای غیرمنطقی بود در ذهن داشتند. آنان برای تحکیم آمریکا ستیزی و اجرای بُعد “نه غربی” گفتمان راهبردی انقلاب، سفارت آمریکا را اشغال کردند و بدین ترتیب زمینه دشمنی با قدرتمندترین کشور جهان را فراهم کردند. اگرچه طولی نکشید که ابعاد ویرانگر اشغال سفارت آمریکا و مشکلات اقتصادی ناشی از غرب ستیزی گریبان مردم ایران را گرفت، اما خمینی و جانشین وی منافع احتمالی چنین راهبردی را برای تحکیم پایه های انقلاب اسلامی بر منافع مردم ایران ترجیح دادند و بدون توجه به خواست مردم به راهبرد خود ادامه دادند. سران رژیم اسلامی برای مقابله با چالش‌های سیاسی و اقتصادی ناشی از تداوم خصومت با آمریکا مجبور به چرخش جدی به سمت کشورهای شرقی شدند. حاکمان جمهوری اسلامی منافع نظام اسلامی را در همسویی و همکاری با کشورهای غیر دموکراتیک و دیکتاتور میدیدند و در عین دشمنی با آمریکا و اسرائیل، باید بیشتر به شرق وابسته می‌شدند تا شاید بتوانند خساراتی را که از دشمنی با غرب متحمل شدەاند جبران کنند و حمایت دیپلماتیک در معادلات سیاسی خود تضمین کنند. وابستگی رژیم اسلامی به شرق زمانی به اوج خود رسید که این کشور وارد برنامه همکاری ٢٥ ساله با چین شد. این برنامه همکاری ایران و چین یک توافق سیاسی، استراتژیک و اقتصادی با جنبه های پنهانی است که مردم ایران از آن بی اطلاع هستند. رژیم اسلامی علاوه بر رابطه با چین، با روسیه و کشورهای دیکتاتوری مانند کره شمالی وارد همکاری اقتصادی و نظامی شده است.

همانطور که می دانیم روابط ایران و روسیه در طول تاریخ پرتلاطم بوده و درگیری های نظامی این دو کشور همسایه همواره با تحمیل خواسته های روسیه به ایران خاتمه یافته است. در معاهده ترکمانچای و گلستان سرزمین‌هایی مانند قفقاز جنوبی، داغستان و کشورهای گرجستان، ترکمنستان و سرزمینهای دیگری از ایران جدا شدند. اما در دوران جمهوری اسلامی، علیرغم چالش‌های موجود، روابط دو کشور امن و صمیمانه به نظر می رسد. ولی صلح و آرامش در روابط این دو کشور به دلیل احترام متقابل به منافع سیاسی و اقتصادی دوجانبه نیست. بسیاری از تحلیلگران، ناظران سیاسی و کاربران شبکه های اجتماعی، روابط جمهوری اسلامی با روسیه را بیشتر یک رابطه استعماری میدانند تا روابط دو کشور مستقل که بر اساس منافع طرفین شکل گرفته باشد. با وجود اینکه قراردادهای امنیتی، نظامی و اقتصادی مانند «توافق جامع راهبردی ٢٠ ساله» بین دو کشور منعقد شده، روسیه منافع ملی ایران را نادیده گرفت و از ادعای امارات بر جزایر سه گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک حمایت کرد. حمایت این کشور از ایجاد کریدور زنگزور، بی توجهی آشکار مسکو به روابطش با جمهوری اسلامی بود. ایجاد این کریدور رقبای منطقه ای ایران را در موقعیت برتر تجاری، در تضاد با منافع ایران قرار میدهد و توان کشور را در تمامی معادلات انرژی و ترانزیت منطقه به شدت محدود میکند. چشم پوشی بر حملات هوایی اسرائیل علیه نیروهای رژیم اسلامی قبل از سقوط رژیم اسد که منجر به کشته شدن ده ها فرمانده سپاه شد، نمونه دیگری از در اولویت بودن منافع روسیه در روابط دوجانبه با رژیم اسلامی است. بنابراین روابط روسیه و جمهوری اسلامی مبتنی بر منافع متقابل نیست و توافقات و معاهدات منعقد شده بین دو کشور تنها زمانی معتبر هستند که در راستای منافع روسیه باشد و این کشور بتواند از آنها برای اجرای سیاستهای خود از آنها استفاده کند.

حمایت تسلیحاتی جمهوری اسلامی از روسیه در جنگ با اوکراین و استفاده گسترده ارتش روسیه از موشک‌ها و پهپادهای انتحاری ساخت ایران که منجر به کشته شدن غیر نظامیان و تخریب زیرساخت های اوکراین شده است، گواه اعمال نفوذ ولادیمیر پوتین بر تصمیم گیرندگان در تهران است. یادآوری می شود که جنگ روسیه با اوکراین در فوریه ٢٠٢٢ با تهاجم نظامی گسترده روسیه به خاک همسایه غربی خود آغاز شد. این تهاجم با محکومیت گسترده بین المللی مواجه شد، اما کشورهایی مانند رژیم اسلامی و کره شمالی که روسیه توانایی نفوذ بر تصمیمات سیاسی آنها را دارد، از معدود کشورهایی هستند که از مسکو حمایت تسلیحاتی و سیاسی می کنند. همزمان، اتحادیه اروپا و آمریکا به دلیل کمک‌های تسلیحاتی رژیم اسلامی به مسکو، تحریم‌های اقتصادی بیشتری را علیه این نظام وضع کرده‌اند.

اما به نظر می رسد با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید قواعد بازی در روابط روسیه و آمریکا تغییر کرده است. این کشور که در آغاز جنگ از حامیان سیاسی و اقتصادی اوکراین بود، تحولات عمده ای در سیاست خود در قبال مسکو ایجاد کرده است. این چرخش موضع آمریکا در قبال روسیه می تواند این کشور را از وضعیت جنگی کنونی نجات دهد و روابط سیاسی و اقتصادی این دو کشور قدرتمند را عادی کند. بدون تردید روابط جمهوری اسلامی با روسیه اولین قربانی عادی سازی روابط مسکو و واشنگتن خواهد بود و بە این ترتیب رژیم اسلامی حامی اصلی شرقی خود را از دست خواهد داد و در نتیجه، پروژه مقابله با غرب با کمک کشورهای شرقی به شکست بزرگی برای آقای خامنه‌ای تبدیل خواهد شد.

نکته مهم در اینجا این است که جزئیات خواسته های ترامپ در ازای عقب نشینی بی سابقه آمریکا از مواضع خود در جنگ روسیه و اوکراین در دسترس نیست، اما همانطور که می دانیم مقابله با تهدیدات جمهوری اسلامی علیه آمریکا و اسرائیل و توقف برنامه‌های هسته‌ای این رژیم سالها در دستور کار روسای جمهور آمریکا بوده است و در آنجا کە رئیس جمهور کنونی آمریکا وعده مقابله با این چالش را داده است، بعید است باور کنیم که سهم دونالد ترامپ در معامله با ولادیمیر پوتین رویارویی جدی با خامنه‌ای نباشد در آیند نه چندان دور خواهیم دید کە رژیم اسلامی از کاشت دشمن‌ تراشی چه برداشت خواهد کرد.

#احمد مرادی

#سازمان_دمکراتیک_یارسان

#یارسانمدیا

#ژن_ژیان_آزادی

‏اسلو ٣‏ مارس‏ ٢٠٢٥

بازدیدها: 340