فیلم “Joker” واقعییات “دەڕە دریژ” کرماشان را بخوبی بتصویر می کشد

یارسان مدیا
‏شنبه‏، 15‏ فوريه‏ 2020

امیر سلیمی:

مدتها پیش و قبل از مراسم ” اسکار” منتقدین و تحلیلگران جهان فیلم بە بررسی و نقد فیلمهای ” Joker” و “parasite” پرداختند. خیلی از منتقدین اهدای جایزە” اسکار” را در زمینەهای مختلف کارگردانی،فیلم نامە، تهیە و نقش هنرمندان برای این دو فیلم  پیش بینی کردە بودند.

در عصر سلطە و قدرت ابزار دیجیتال و شبکەهای اجتماعی فیلم را میتوان یکی از تأثیرگذارترین بخش از دیگر انواع و ابزار مهم هنر دانست. رابطەای کە فیلم با مخاطب ایجاد می کند بمراتب راحتتر و جذابتر از قدرت کتاب، روزنامە و دیگر انواع ژانرها و گونەهای ادبی و هنری می باشد. ایجاد رابطە فرد با داستان فیلم و فرو رفتن بە نهان رویداهای درون فیلم پیش زمینەهای تبیین و تفکر فرد را برای شکل گیری تعریف، تحلیل، بررسی و در نهایت نتیجە گیری فرد از آن بوجود میآورد، امری کە در خواندن کتاب، کە میتواند دارای پیچیدگیهای زبانی، نظام دستور زبانی خاص نویسندە، واژگان و اصطلاحات سخت و مفاهیم و مقولات با معانی چند بعدی، برای خیلی از افراد غیر قابل تحمل است.

” Joker” و “parasite” دارای سویە و نگاە انتقادی بە شرایط و روابط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی درون جامعە سرمایەداری است. یعنی آنچە بیشتر از هە چیز در این دو فیلم نمود واقعی پیدا می کند افسار لجام گسیختە سرمایەداری است کە حتی افراد فقیر جامعە را بە دام خودکامگی و خود خواهی مطلق می اندازد و آنها را برای بهبود و یا ارتقاء شرایط اقتصادی و اجتماعی خود مثل گلادیاتور بە جهان هم می اندازد، امری کە بیشتر در فیلم  “parasite” بە تصویر کشیدە می شود. خیلی از منتقدین و تحلیلگران فیلم با الهام از نوشتە مارکس تحت عنوان ” تئوری انقلابی” فیلم را مورد نقد و بررسی قرار دادند، و بنظر آنها فیلم ” Joker” یکی از سوسیالیست ترین و مارکسیست ترین فیلمهای است کو “فرهنگ عامە” در عصر نو تولید کردە است.

” Joker” تصویری ترسناک و تاریک از سرمایە داری مدرن ارائە میدهد کە “elit” خواص آن با بیرحمی جامعە و طبقە محروم آنرا بە قهقهرا می کشانند. تعجب آور نیست کە این تصویر و کابوس مخوف از شرایط جامعە  باعث شد کە برخی از گروەهای سیاسی محافظەکار در آمریکا و منتقدین راستگرا آنرا فیلمی “ضد نظم نظام سرمایە داری” و ترسناک اجتماعی معرفی کنند. بر اساس گزارشات بعضی از رسانەها ارتش آمریکا با ارسال یادداشتی بە نهادهای مربوطە نگرانی خود را از اوج گرفتن پتانسیل خشونت با الهام ازاین فیلم در جامعە آمریکا، مخصوصا در مدارس، ابراز نمودە است. فیلم ” Joker” دارای دو ژانر “مشکلات اجتماعی” و “خشونت مخوف” است. خشونت خود یکی از پدیدەهای واقعی و عدیدە روزمرە زندگی اجتماعی است. گوتهام، شهری کە ” Joker” مقیم آن است دچار ویرانی و آنارشیسم شدە است. خیابانهای آن پر از آشغال است، خدمات اجتماعی از بین رفتە است، خشونت، تبعیض و بیگانە هراسی نظام اجتماعی شهر را نابود کردە است. فضای شهرملتهب و ویژگیهای “قیام اجتماعی” بخود گرفتە است. نیاز انتقام در ” Joker”خشمگین از سیستم شکل میگیرد و بە اوج طغیان و عمل می رسد. او میخواهد تمام نیروهای تعریف کنندە ” قدرت”، ” سلطە”، ” تصمیم گیرندە” و ” سرمایە” را مجازات کند. بە نوشتە Torvald Therkildsen فیلم ” Joker” بە ما نشان میدهد کە شر و بدبینی بە طور مداوم در دورەهای طولانی بعلت سیاستهای اجتماعی نادرست و رژیمهای رفاهی ناموفق رشد می کند.

ویکی پدیای فارسی شرایط اجتماعی و اقتصادی و خدمات شهری “درە دراز” را چنین نوشتە است:

“شغل بیشتر مردم دره‌دراز کشاورزی فصلی است. با این حال مردم دره‌دراز مالک زمین نیستند و به عنوان کارگر کشاورزی بر روی زمین‌های وقفی روستای سیاە کمر کار می کنند.  علاوه بر این مردم دره‌دراز به چوبداری (خرید و فروش دام) می‌پردازند و در فصل‌های دیگر سال نیز به عنوان کارگر در کرمانشاه و یا دیگر شهرهای خارج از استان به کار می‌پردازند. محلۀ دره‌دراز به‌صورت مدام با معضل قطعی آب مواجه است و در بسیاری از مواقع مردم ناچارند آب مورد نیاز خود را با تانکر دریافت کنند. آسفالت معابر در محلۀ‌دره‌دراز تا مهرماه سال ۱۳۹۷ انجام نشده‌بود و در آن زمان برخی از کوچه‌های این محله آسفال شدند. تعداد زیادی از معابر دره‌دراز نیز حتی تاکنون آسفالت ‌نشده باقی مانده است. همچنین معضل فقدان روشنایی معابر در محلۀ دره‌دراز وجود دارد. در مهرماه ۱۳۹۷ در معبر اصلی محله به طول ۱۱۰۰ متر تیر برق نصب شد. ” اکثر ساکنین این محلە از مردم یارسان می باشند. شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و مخصوصا هویتی و تاریخی آن بعد از تأسیس نظام ” ولایت فقیە” و  برپایی حکومت “اللە” وارد بدترین دوران تاریخی خود شدە است. قانون اساسی رژیم بر اساس فقە شیعە اثنی اعشری تدوین شدە است و محدودیتها  و موانعی برای پیروان غیر شیعە دوازدە امامی برای تصدی امور سیاسی و اقتصادی قائل میشود. اما در همان حال قانون اساسی دارای موارد و اصولی است کە در صورت رعایت قوانین قدسی و شرعی حقوق محدود و ناقص فردی برای افراد و اجتماعات تضمین می کند، اما ناگفتە نماند کە جامعە یارسان از این اجتماعات مورد نظر نیست و از لحاظ حقیقی و حقوقی در چهارچوب قوانین نظام دارای موجودیت هویتی، دینی، اجتماعی و حتی انسانی و ذاتی نیست. جامعەی یارسان در کنار جامعەی بهائی از معدود جوامعی است کە در ابعاد مختلف مورد ظلم، اجحاف و تبعیض قرار میگیرد. هامنطور کە پیشتر اشارە شد جامعە یارسان یا بهتر و روشنتر بگوییم افراد متعلق بە آن بر اساس قوانین مدون و غیر مدون وجود حقیقی و حقوقی ندارند و این بنوبەی خود راە را برای سرکوب، تحقیر و تجاوز بە حقوق انسانی و ابتدائی آنها باز می گذارد. آمروز نوعی آنارشیسم در این محلە حاکم است. باندهای قاچاق اسلحە و مواد مخدر حرف اول را در این محلە می زنند. معضلات اجتماعی ‌همچون قتلهای ناموسی، خشونت علیە زنان و کودکان،فاقد بودن پوشش مراقبتهای بهداشتی، تحصیلی و رفاهی همگی نشانگر سیاستهای ضد مردمی نظام آپارتاید مذهبی علیە اقشار اجتماعی و طبقات پایینی جامعە است کە تنها راە برون رفت از وضعیت بیماریهای اجتماعی و اقتصادی مدرن سرمایەداری آن همانا طغیان و خیزش عمومی علیە ساختارهای آن است. اعتراضات اخیر ساکنین این منطقە بە همراە دیگر محلات

مشابەاش (جعفرا آباد و ….) از شهر (کرماشان) علیە ساختارهای بنیادین رژیم نمونە و نشانگر این رویکرد و رفتار است. مبنی بر خبر منتشر شدە در سایت “هە نگاو”  در جریان اعتراضات اخیر کرمانشاه سە برادر بە نام های سجاد نادری ١٤ سالە، پرهام نادری ١٦ سالە و پوریا نادری ١٨ سالە فرزند محمد از سوی نیروهای ادارە اطلاعات بازداشت شدەاند. این سە برادر نوجوان در محلە درەدریژ (شهرک مهدیە) کرمانشاه بازداشت شدەاند.

بقول اسلاوی ژیژک درس «جوکر» این است که تغییرات رادیکال‌تری لازم است؛ که این کافی نیست. و این همان چیزی است که همه‌ی آن چپ‌های دموکراتیک از آن بی‌خبرند. این نارضایتی‌ که امروزه رشد می‌کند یک نارضایتی جدی است. سیستم نمی‌تواند با اصلاحات تدریجی، تحمل‌پذیرکردن افزون‌تر یا مراقبت‌های بهداشتی بهتر، با آن کنار بیاید. اینها علائم نیاز به تغییرات رادیکال‌تر است.

نظام اسلامی و نهادها و دستگاەهای فکری و مذهبی آن با همکاری و بدە و بستانهای اقتصادی و سیاسی با گروهای اجتماعی عقب افتادە درون جامعە یارسان تاریخ ، پیشینە، هویت و ارزشهای رفتاری و اخلاقی و رویکردها و سرمایەهای فکری و فلسفی جامعە یارسان را بە تاراج بردەاند و آنها را مخدوش و جعل کردەاند، ودر مدت چهل سال حکومت اسلامی بە هر نوع و شکل ظهور هر نوع حرکت و قیام هوشیارانە وآزادیخواهانە را با همکاری قدرتمدران جهل و سرمایە و سلطە از نطفە خفە می کنند . شعارهای مردم یارسان در تمام اعتراضات حاوی پیامهای صریح سیاسی، روشنگرانە و ساختارشکنانە بودە است. در کنار خواستن حقوق شهروندی اصلاح و تغییر اساسی و دگرگونی بنیادین خواست اصلی جامعە یارسان است. این شعار و خواست حاوی این پیام است کە نظام جمهوری اسلامی نمی تواند آزادمنش و انسان محور باشد و جان مایە آن با ارزشهای انسانی و مترقی در تضاد بنیادین است. اعلام و طرح خواست  مردم یارسان برای تغییر قانون اساسی تلاش و مبارزە برای اعادە حیثیت و شخصیت بە فرد در جامعە ایران است. طرح این موضوع شجاعانە و مدبرانە است و بلوغ سیاسی و بینش گستردە مبارزاتی سازماندهندگان آن را بە نمایش می گذارد. هر گونە تغییر در قانون اساسی میتواند دگرگونیهای ریشەدار سیاسی و اجتماعی بدنبال داشتە باشد و مردم سالاری را تبدیل بە بدیل و آلترناتیو سیاسی و اداری می کند.

امیر سلیمی

اسلو،

15 فوریە ٢٠٢٠